بهترین تصمیمی که می توانید در زندگی داشته باشید، آن است که تعیین سرنوشت خود را به دست بگیرید. این تصمیم از جنبه های مختلفی برایتان مفید خواهد بود. خودتان برای آینده و سرنوشتتان تصمیم بگیرید و عزم خود را در راه تحقق این تصمیمات جذب کنید.
افراد اغلب تحت تاثیر عوامل انگیزشی بیرونی از جمله پاداش مالی، اعتبار، پیشرفت کاری یا نظر مثبت اطرافیان تصمیم می گیرند که کاری را انجام دهند. انگیزه های بیرونی لزوما بد نیست و می تواند گاهی بسیار کمک کننده باشد.
چیزی که مهم ات انگیزه ذاتی و درونی افراد است. این سبک از انگیزش است که تغییر پیدا نکرده و همواره با ارزش های شما در تناسب است. انگیزه ذاتی شماست که اعمالتان را تشویق و به طور مستمر حفظ می کند.
این خود ما هستیم که سرنوشت خودمان را می نویسیم؛ نباید بگذاریم که عوامل بیرونی بر رفتارهای ما کنترل داشته باشند. در این مقاله به بررسی این موضوع و مهارت هایی که می توانید دراین مسیر بدست بیاورید، می پردازیم.
نظریه تعیین سرنوشت خود چیست؟
تعیین سرنوشت خود در درجه اول مربوط به انگیزه های ذاتی و درونی شماست. انگیزه های درونی تعامل صحیحی بین عوامل و شرایط بیرونی شما و انگیزه های دورنی که در طبیعت انسان است، برقرار می کند.
تعیین سرنوشت در ابتدا به عنوان مفهومی سیاسی مطرح شد که در آن مردم تلاش می کردند دولت خود را تشکیل دهند یا آن را انتخاب کنند. پس از جنگ جهانی دوم بود که سازمان ملل ترویج و حمایت از تعیین سرنوشت را به یکی از اهداف اولیه خود تبدیل کرد.
نظریع تعیین سرنوشت در روانشناسی بیانگر آن دسته از انگیزه های انسانی بوده که بر اهمیت منابع درونی و تکامل یافته فرد برای رشد فردی و خود کنترلی رفتاری تاکید می کند. تعیین سرنوشت عامل اصلی تشویق فرد به تصمیم گیری عاری از تاثیر عوامل خارجی است.
هنگامی که فرد بر اساس مهارت ها و نگرش های درونی خود عمل می کند، توانایی بیشتری برای کنترل زندگی خود و برقراری ارتباط سازنده بین رفتارهای هدفمند و خواسته های خود دارد.
احساس کنترل بر زندگی و در واقع خودمختاری ترکیبی از مهارت ها، دانش و باورها بوده که به فرد اجازه می دهد مطابق با آن عمل کند و به جای تکیه بر انگیزه های احتمالی خراجی، بر اساس اهداف درونی خود متکی باشد.
دو نیاز از نیازهای اساسی روانشناختی انسان در تعیین سرنوشت خود ارضا می شود. این دو نیاز شامل شایستگی (احساس اثربخشی) و خود مختاری (احساس بودن منبع رفتارهای خود) می باشد. با برآورده کردن این نیازها است که انسان در نهایت عملکرد صحیح و سالمی را در زندگی خود خواهد داشت.
چرا تعیین سرنوشت خود بسیار مهم است؟
ارتقا و کسب مهارت تعیین سرنوشت خود می تواند به افراد در هر سنی، با هر محدودیت و معلولیت جسمانی کمک کند که کنترل زندگی خود را شخصا در دست گرفته و در انتخاب های خود مختار و موفق باشند.
به کار گرفتن این مهارت در افراد مختلف نشان داده رضایت افراد در زندگی بیشتر می شود، فعالیت بدنی خود را افزایش داده، در مسیر کاهش وزن قرار می گیرند، فرسودگی شغلی کم شده و بهره وری افراد در محیط کار افزایش می یابد.
این تاثیرات مثبت در مسیر جذب موفقیت هم در کودکان هم در بزرگسالان تایید شده است. وقتی افراد توانایی در نظر گرفتن و اجرای راه حل مشکلات را خود به دست می گیرند، انگیزه درونی پیدا کرده و به طور فعال در یادگیری مشارکت می کنند.
تصور غلطی درمورد توانایی تعیین سرنوشت در افراد با معلولیت جسمانی وجود دارد. این افراد نه تنها فاقد مهارت های لازم در اعمال کنترل در زندگی خود نیستند، بلکه می توانند در میزان خود این خود مختاری را اعمال کنند.
فرضیات اصلی در نظریه تعیین سرنوشت خود
در واقع می توان با بیان دو فرضیه، این نظریه را تایید و تاثیر آن در زندگی را مدعی شد. بررسی این فرضیات به ما کمک می کند که بهتر با نحوه کارایی تعیین سرنوشت خود آشنا شویم و برای به کار گرفتن آن اقدام کنید.
فرضیه اول بیانگر نیاز ذاتی بشر به رشد فردی است. انسان نمی تواند تمام زندگی خود را به کاری ثابت و بیهوده یا حتی مفید مشغول باشد و همواره احساس امیدواری و انرژی بالا داشته باشد. به بیان ساده تر، افراد به طور ذاتی و فعال تلاش می کنند که به سمت رشد، تسلط بر چالش ها و کسب تجربیات جدید در زندگی خود، حرکت کنند.
فرضیه دوم بر اهمیت انگیزش مستقل و درونی تمرکز داشته که با بهبود سلامت روان فرد و عملکرد موثرتر در ارتباط است. در عین حال که افراد می توانند با عوامل بیرونی از جمله پول و تحسین دیگران برای موفقیت انگیزه پیدا کنند، این نظریه در درجه اول بر منابع داخلی انگیزه مانند نیاز به کسب دانش یا استقلال تمرکز دارد.
هر دوی این نیازها و فرضیات که بیان شد در نظریه تعیین سرنوشت پاسخ داده می شود. در حقیقت این دو فرضیه تاییدی بر موثر بودن نظریه تعیین سرنوشت خود است.
هشت مهارت در پیاده سازی نظریه تعیین سرنوشت خود
حال که به طور کامل با این نظریه و حسن های آن آشنا شدید، شاید این سوال در ذهنتان پیش بیاید که چگونه می توان تعیین سرنوشت خود را در زندگی پیاده کرد؟
این نظریه به نظر پیچیده به نظر می رسد اما در عین حال قابل یادگیری و به کار گرفتن است. این مهارت را می توان آموزش داد و با به کار گرفتن مستمر، نتیجه مورد نظر را مشاهده کرد. تمرین منظم، بررسی پیشرفت و به کار گیری مناسب و اصولی به شما کمک می کند که به آنچه در ذهنتان دارید، برسید.
طبق بررسی های متعدد دانشمندان و روانشناسان، در نهایت ۸ مهارت قابل آموزش در این نظریه، دسته بندی شده که در ادامه با آن آشنا می شوید.در صورت تمرین مستمر می توانید آن ها را تبدیل به عادت های سازنده کنید.
۱. مهارت های انتخاب
در زندگی و در مسیر موفقیت، همواره با دوراهی هایی روبرو می شویم که به نظر سخت و غیرقابل حل است. این دوراهی ها می تواند بیشتر از دو گزینه نیز به همراه داشته باشند، اما در نهایت به دلیل محدودیت های انسانی که داریم باید یک گزینه را انتخاب کنیم.
با انتخاب یکی از موارد شما قبول می کنید که تمام مزایایی که دیگر گزینه ها می توانست برای شما به همراه داشته باشد را کنار بگذارید. در واقع مسئولیت این انتخاب را، با تمام مزایا و معایبی که در آینده خواهد داشت، می پذیرید.
به بیانی ساده تر انتخاب کردن عبارت است از توانایی فرد در بیان ترجیح خود بین دو یا چند گزینه و اعمال کنترل بر رفتار و محیط اطراف خود. این مهارت از مهارت های حیاتی در تعیین سرنوشت خود است.
۲. مهارت های تصمیم گیری
مهارت های تصمیم گیری ممکن است به مهارت انتخاب شباهت داشته باشد، اما در واقع دو مفهوم متفاوت هستند. زمانی که مهارت تصمیم گیری را در زندگی خود پیاده کنید، احساس خرسندی از تصمیماتی خواهید داشت که خود، به تنهایی و بدون کمک دیگران گرفته اید.
این امر از موضوعات اساسی در تعیین سرنوشت خود است. زمانی که شما بتوانید به درستی تصمیم بگیرید، رشد فردی را با دستان خودتان رقم خواهید زد. این امر موجب افزایش اعتماد به نفس شما نیز خواهد شد.
تصمیم گیری صحیح مستلزم توانایی قضاوت و تحلیل موثر در انتخاب راه حل مناسب و مفید برای مشکلات پیش رو است. تصمیم گیری نیازمند آن است که افراد جایگزین های احتمالی عمل خود و پیامدهای بالقوه هر اقدام را از پیش شناسایی کند.
همچنین نیاز است که فرد بتواند به درستی احتمال وقوع هر نتیجه مثبت یا منفی را ارزیابی کرده، بهترین جایگزین را انتخاب و در نهایت تصمیم مناسب و جایگزین را اجرا کند. همه این روندها بایستی در ذهن فرد و به صورت صورت بگیرد که زمان طلایی تصمیم گیری از دست نرود.
اگر فرد نتواند به سرعت تمام این اطلاعات را تجزیه و تحلیل کند، ممکن است فرصت مناسب تصمیم گرفتن را از دست داده و نتواند هیچ راه حلی را در پیش بگیرید. این موضوع سبب می شود فرد احساس سرخوردگی و ناتوانی در کنترل بر زندگی خود را داشته باشد و در نهایت بر موفقیت وی تاثیر منفی بگذارد.
۳. مهارت حل مسئله
زندگی همه افراد و به خصوص مسیر جذب موفقیت همواره با سختی ها و مسائلی همراه است که بایستی سریعا آن را رفع کرد. اگر این مسئله به درستی برطرف نشود، در نهایت بر پیشرفت فرد تاثیر منفی خواهد داشت و حتی می تواند او را از آنچه در ذهن دارد، بازدارد.
مهارت های حل مسئله به فرد کمک می کند که در مسیر تعیین سرنوشت خود، توانایی های موثری از خود نشان داده و احساس کفایت داشته باشد. این احساس کفایت فرد را برای ادامه مسیر و تلاش برای آنچه عمیقا می خواهد در زندگی خود داشته باشد، تشویق می کند.
مهارت های حل مسئله نه تنها به فرد در حل مسائل کاری و وسیع کمک کرده و به او در پیشرفت شغلی کمک می کند، بلکه به فرد در بهبود روابط شخصی و اجتماعی نیز کمک می کند. به کارگیری این مهارت تنها به مسائل مالی و شغلی محدود نشده و می تواند در تمامی ابعاد زندگی فرد مفید واقع شود.
برای توضیح بهتر این مهارت، حل مسئله مستلزم شناسانی دقیق مشکل موجود، راه حل های ممکن و موثر و در نهایت شناسایی کافی و درک مزایا یا معایب احتمالی هر راه حل است. فرد بایستی بتواند در ذهن خود تمام این موارد را تحلیل کند.
۴. مهارت هدف گذاری و دستیابی به آن
هیچ مسیری را نمی توان بی حساب و کتاب به نتیجه رساند. در واقع بایستی تمام مشکلات و مسائل موجود را برای رسیدن به آنچه عمیقا می خواهید به دست بیاورید، پیشبینی و حل کنید. حال سوالی که پیش می آید آن است که چگونه هدف خود را پیدا کنید؟
این مسیر مختص شماست و هیچ فرد دیگری نمی تواند برای چیزی را تعیین کند. این خود شما هستید که می دانید توانایی های شما در چه زمینه و در چه حدی است. خود شما هستید که علایق و سلایقتان را به خوبی درک می کنید و در نهایت تنها کسی که می توانید از او توقع تعیین سرنوشت خود را داشته باشید، خودتان هستید.
در ابتدا یک هدف را به عنوان هدف نهایی خود انتخاب کنید. این هدف مهم ترین خواسته شماست که دیگر اهدافتان بایستی در راستای این هدف اصلی قرار داشته باشند. این مورد از اهمیت بالایی برخوردار است. بایستی هدف اصلی شما تمام علایق و توانایی هایتان را دربر بگیرد.
مهارت هدف گذاری بیانگر همین امر است؛ یعنی تعیین هدف صحیح و متناسب با توانایی و نیازهای آن مقطع زمانی فرد.
موضوع دیگری که در این مهارت مهم است، بازبینی منظم مسیر رشد است. فرد بایستی توانایی بازبینی و تحلیل تلاش های خود و مشکلات موجود در این مسیر داشته باشد. همچنین می تواند با تقسیم کردن یک هدف بزرگ به اهداف کوچک ترین، بازبینی را برای خود ساده تر کند.
۵. مهارت های خودتنظیمی یا خودکنترلی
مسیر موفقیت در هر فرد با افراد دیگر متفاوت است. این موضوع به دلیل تفاوت هایی است که افراد در روحیات، علایق و توانایی هایشان با یکدیگر دارند. در نهایت این موضوع بیانگر آن است که مقایسه میزان رشد فردی یک انسان با انسان دیگر، کاری اشتباه و بیهوده است.
پس چگونه می توان میزان پیشرفت فرد را مورد تحلیل قرار داد؟ همان طور که هر فرد مسئولیت تعیین سرنوشت خود را در دست می گیرد، مسئولیت این تحلیل نیز با خود فرد است. در واقع این خودتان هستید که می دانید چه تلاشی را می توانستید و دریغ کرده یا انجام داده اید.
مهارت خود تنظیمی یا خود کنترلی فرایندی درونی و شخصی است. چرا که هدف اصلی نیز توسط خود فرد تعیین شده و او بهتر از هر کسی می تواند تلاش، رفتارها و رشد خود را مشاهده، ارزیابی یا تقویت کند.
مهارت خودکنترلی فرایندی است که طی آن افراد تغییرات رفتاری را در زندگی روزمره اعمال می کنند. خودکنترلی یا خودتنظیمی شامل تعیین اهداف، تدوین برنامه ای مناسب برای رسیدن به این اهداف، اجرا و پیروی از برنامه تدوین شده، ارزیابی رفتار و در آخر اعمال تغییرات رفتاری لازم در این مسیر می باشد.
۶. مهارت های خودحمایتی
شما تصمیم گرفته اید که در مسیر تعیین سرنوشت خود به تنهایی و بدون کمک دیگران برنامه ریزی و حرکت کنید. به عبارتی رشد فردی را می خواهید که به تنهایی رقم بزنید. حال چه کسی بهتر از خودتان می تواند شما را تشویق و حمایت کند؟
خودحمایتی در اصل به توانایی فرد در بیان نیازها و خواسته های خود به طور قاطع و انجام اقدامات لازم از طرف خود اشاره می کند. تلاش های خود را ببینید و به خوبی به آن توجه کنید. شما برای ادامه مسیر به این انرژی مثبت نیاز دارید.
هیچ عامل یا فرد بیرونی نمی تواند بهتر از شما تلاش هایتان را ببیند و آن را تشویق کند. عامل انگیزشی را در درون خود جستجو کنید و آن را تقویت کنید. شما برای رسیدن به آنچه عمیقا منتظرش هستید، کافی هستید.
۷. خودکارآمدی مثبت
شما در مسیر رسیدن به آنچه علاقه دارید، قرار گرفته اید. در واقع تصمیم دارید که تعیین سرنوشت خود را در دست گرفته و به سمت خواسته های درونی خود حرکت کنید. پس قطعا با دل و جان در این مسیر تلاش می کنید و بر مشکلات موجود غلبه می کنید.
تلاش های خود را همواره بازبینی کنید و به آن توجه کافی داشته باشید. قرار نیست که انگیزه و امید کاذب به خود بدهید. انگیزه سالم و مفید در پس تلاش های شما قرار دارد. برای خودتان اهداف کوچک و قابل دستیابی مشخص کرده و درصورت دستیابی به آن ها، برای خودتان پاداش در نظر داشته باشید.
خودکارآمدی مثبت در اصل افراد را تشویق می کند که به توانایی خود در انجام و دستیابی به اهداف باور داشته باشند. می توان گفت این امر با اعتماد به نفس در تناسب است.
۸. مهارت های خودآگاهی
در این مسیر خود را همواره ارزیابی کنید. نسبت به خودتان، توانایی ها و محدودیت هایتان آگاه باشید و آن را به خوبی بشناسید. شما هستید که تعیین سرنوشت خود را برعهده دارید، پس بایستی بدانید که دقیقا در این مسیر چه چیزی دارید و با چه محدودیت های مواجه خواهید شد.
رشد فردی شما زمانی اتفاق می افتد که نسبت به تمام آنچه در دست دارید آگاه باشید. این آگاهی به شما کمک می کند که از توانایی هایتان در این مسیر نهایت استفاده را کرده و کمک لازم را دریافت کنید. در عین حال زمانی که نسبت به محدودیت های خود آگاه باشید، می توانید برنامه مناسبی برای کنترل آن داشته باشید.
به عبارت ساده تر مهارت های خودآگاهی به افراد این اجازه را می دهد که نیازها، نقاط قوت و محدودیت های خود را شناسایی و درک کنند. در نهایت می توانند برنامه ریزی مناسبی را با توجه به این مسائل در نظر داشته باشند.
نتیجه نهایی
موفقیت و رشد فردی شما در گرو تصمیماتی است که برای زندگی خود می گیرید. چه بخواهید قبول کنید و چه نخواهید، کنترل زندگی شما تماما در دستان خودتان است و هیچ کسی دیگری نمی تواند برای شما تعیین تکلیف کند. در واقع خودتان هستید که این مسیر را انتخاب و طی می کنید.
پس حال که این مسیر مختص شماست، چرا از دیگران توقع دارید که در مسیر پیشرفت به شما انگیزه دهند؟ منبع انگیزش را در درون خود جستجو کنید و آن را کشف کنید. پس از آن که توانستید منبع را بیابید، به آن توجه کرده و در درون خود پرورشش دهید.
تعیین سرنوشت خودتان تنها به دستان شما رقم خواهد خورد. شما هر آنچه که در مسیر رشد خود نیاز دارید را در درونتان دارید. پس روی عوامل بیرونی و بیهوده وقت نگذارید و توانایی های خود را کشف کنید.
://www.zippia.com/advice/self-determination-skills/
