کمک به کودک با بیماری روانی

مشکلات سلامت روان، برای هر کسی و در هر سنی ممکن است پیش بیاید. بی شک کودکان نیز از این قاعده مستثنی نیستند. برای کمک به کودک با بیماری روانی، ابتدا لازم است در مرحله اول، نشانه­های اختلالات روانی در رفتار کودک را به درستی بشناسیم تا بتوانیم به موقع آن را تشخیص دهیم و در صورت تداوم این رفتارها، برای مشاوره و درمان اقدام کنیم. در این مقاله، ابتدا این نشانه­ها و علائم وجود بیماری­های روانی در کودکان را شرح می­دهیم. سپس دلایل به وجود آمدن این بیماری­ها را توضیح می­دهیم.

انواع بیماری­های روانی شایع در کودکان شامل اختلال نقص توجه و بیش فعالی، اختلال نافرمانی مقابله جویانه و اختلال سلوک است که در این مقاله نشانه­های هر کدام را معرفی خواهیم کرد. در ادامه، اقدامات لازم برای کمک به کودکان با بیماری روانی، حمایت از این کودکان و نحوه تربیت آن­ها خواهد آمد. همچنین لزوم مراقبت والدین کودک از خودشان و فراموش نکردن نیازهای شخصی­شان در این مقاله بررسی خواهد شد. تا پایان، با ما همراه باشید.

تشخیص نشانه های اولیه بیماری روانی در کودکان

مشکلات سلامت روان در کودکان ابتدا از طریق نشانه­های اولیه­ای مانند انجام رفتارهای مخرب (ضربه زدن، پرت کردن اشیا، فریاد زدن، کتک زدن و…)، عصبانیت بیش از حد، دروغ گفتن، سرقت، آسیب زدن به همسالان یا اشیا، یا بیش فعالی و نقص توجه نمایان می­شود.

مشکلات سلامت روان در برخی دیگر از کودکان به شکل گوشه­گیری، نگرانی و پاسخ­های احساسی بروز پیدا می­کند که در هر صورت، لازم است برای کمک به کودک با بیماری روانی خود اقدام کنید، زیرا این تغییرات می­تواند بر توانایی فرزند شما در برقراری ارتباط، یادگیری و داشتن روابط موفق تأثیر بگذارد.

اختلالات رفتاری زیر، از متداول­ترین اختلالات در کودکان هستند:

• اختلال بیش فعالی و نقص توجه (ADHD)
• اختلال نافرمانی مقابله جویانه (ODD)
• اختلال سلوک (CD)

نشانه­ های بیش فعالی و نقص توجه (ADHD):

نشانه­های بیش­فعالی و نقص توجه به سه گونه متفاوت در رفتار کودک بروز پیدا می­کند. در نوع اول که اختلال بیش فعالی تکانشی نامیده می­شود:

• کودک شما بی­قرار است.
• به سختی روی صندلی باقی می­ماند.
• در موقعیت­های نامناسب بیش از حد می­دود یا بالا می­رود.
• در بازی بی­سر­وصدا مشکل دارد.
• زیاد صحبت می­کند.
• دائما در حرکت است.

در نوع دوم که اختلال نقص توجه نام دارد:

• کودک برای توجه کردن به هر مساله­ای دچار مشکل است.
• مدام دچار حواس پرتی می­شود.
• برای تمرکز روی فعالیت ها خصوصا به مدت طولانی مشکل دارد.
• به پایان رساندن وظایف برایش مشکل است
• به صحبت معلم در کلاس درس و به دستورها و نصیحت والدین توجهی ندارد.

اختلال نافرمانی مقابله جویانه (ODD)

علائم احتمالی ODD شامل موارد زیر هستند:

• بداخلاقی، تحریک پذیری و عصبانیت
• رفتار تحریک آمیز از جمله آزار دادن و ناراحتی دیگران
• رفتار استدلالی از جمله سوالات مکرر در مورد قوانین
• لجبازی مداوم که به معنی خودداری از پیروی دستورالعمل­ها یا عذرخواهی از رفتار بد خود است.
• برخورد کینه­ای یا انتقام جویانه

اختلال سلوک (CD)

این اختلال رفتاری در کودکان و نوجوانان رخ داده و شامل رفتارهای ضد اجتماعی است. علائم این دسته از اختلالات رفتاری کودکان عبارتند از:

• قانون شکنی و سر باز زدن از انجام امور مهم، مانند مدرسه نرفتن، فرار یا سرقت
• پرخاشگری همراه با درگیری فیزیکی، زورگیری، قلدری، تجاوز جنسی یا بدرفتاری با حیوانات و مواردی از این دست
• تخریب اموال مانند آتش زدن یا خسارت وارد آوردن به دارایی­ها
• دروغ گفتن و فریب دادن دیگران

علت اختلالات رفتاری در کودکان

اختلالات رفتاری در کودکان ترکیبی از عوامل فیزیولوژیکی و محیطی است. ژنتیک، جنسیت، ساختار شیمیایی مغز، عوارض بارداری و تروماهای مختلفی که کودک تجربه می­کند، می­تواند بر ایجاد ناهنجاری­های رفتاری در او تاثیر بگذارد. معمولا این اختلالات در قشر کم درآمد بیشتر دیده می­شود و شاید علت این امر بالاتر بودن سطح استرس در این اقشار باشد.

اقدامات لازم برای کمک به کودک با بیماری روانی

برای کمک به کودک با بیماری روانی، پس از تشخیص اینکه فرزند شما مشکل سلامت روانی دارد، لازم است برای حمایت حرفه ای درمانی توسط پزشک یا اقدام کنید. لازم است در صورت مشاهده علائم هشداردهنده بیماری روانی با پزشک مشورت شود. پزشک می­تواند بسته به مورد، کودک و والدین را به یکی از متخصصان زیر ارجاع دهد:

•     متخصص رشد رفتاری کودک
•     روانشناس کودک
•     روانپزشک کودک
•    متخصص مغز و اعصاب کودک

هرچه اطلاعات بیشتری به متخصص مربوطه ارائه دهید، کار تشخیص مناسب و انجام اقدامات درمانی را برای او راحت­تر می­کنید. در صورت امکان، قبل از اینکه با متخصص مشورت کنید، یک دفتر خاطرات تهیه کنید و در آن رفتار کودک و زمان و مکان وقوع آن را به طور کامل به مدت یک یا دو هفته شرح دهید. دفتر خاطرات شما می­تواند شامل اطلاعاتی در موارد زیر باشد:

• الگوی رفتاری کودک چگونه است
• هر چند وقت یک­بار این رفتار خاص رخ می­دهد
• این رفتار معمولاً چه مدت قبل از توقف، ادامه می­یابد
• زمانی از روز که حالات رفتاری خاص رخ می­دهند
• قبل از شروع رفتار چه اتفاقی می­افتد
• بعد از این رفتار کودک چه رفتارهایی نشان می­دهد و شما چگونه برخورد می­کنید

اطلاعات دیگری که می­تواند برای کمک به کودک با بیماری روانی مفید باشد، شامل احساسی است که فکر می­کنید فرزندتان هنگام نشان دادن این رفتار دارد. همچنین می­توانید از یک روانشناس کودک وقت ملاقات بگیرید. روانشناس می­تواند در موارد زیر به شما کمک کند:

• چگونه شما و خانواده­تان می­توانید با مشکلات رفتاری کنار بیایید
• چگونه رویکرد شما به رفتار می­تواند از فرزند شما حمایت کند.

برای بیماری­های روانی جدی­تر، ممکن است لازم باشد به روانپزشک کودک و نوجوان رجوع کنید. روانپزشکان پزشکان متخصصی هستند که می­توانند کودک شما را از نظر هر گونه بیماری روانی بررسی کنند، داروهای مناسب بیماری کودک را تجویز کنند و در صورت نیاز او را در بیمارستان بستری کنند.

ایجاد یک محیط حمایتی برای فرزندتان

این که چه اقداماتی برای کمک به کودک با بیماری روانی و حمایت از او انجام دهید، به شخصیت کودک، بیماری خاصی که تجربه می­کند و توصیه­های متخصص سلامت روان او بستگی دارد. علاوه بر درمان ها و درمان های خاص، به طور کلی با اقدامات زیر می­توانید محیطی حمایتی برای فرزندتان ایجاد کنید:

بخشی از وقت خود را با فرزندتان بگذرانید که بهتر است همراه با انجام فعالیت­های لذت­بخش و موردعلاقه کودک، مانند بازی کردن باشد.

برای زمان خواب و زمان صرف غذا برنامه مشخصی داشته باشید و تا حد امکان طبق آن عمل کنید.

به طور مرتب با فرزند خود درباره احساساتی که تجربه می­کند، صحبت کنید و حال عمومی­اش را جویا شوید.

قدردانی و احترام به احساسات فرزندتان می­تواند در بهتر شدن روحیه او و احساساتی که تجربه می­کند، بسیار موثر باشد.

گوش دادن به نگرانی های فرزندتان باعث ایجاد احساس راحتی در او خواهد شد.

با مسئولین مدرسه یا مرکز مراقبت از کودک خود صحبت کنید و در صورت لزوم، آنها را در جریان بیماری و شرایط خاص او بگذارید.

نقاط قوت فرزندتان را تقویت کنید. این کار به تقویت اعتماد به نفس او کمک زیادی می­کند.

وقتی فرزندتان بیماری روانی دارد از خودتان مراقبت کنید

برای درمان کودکتان، مهم است که از خودتان نیز مراقبت کنید تا بتوانید با داشتن شرایط روحی مناسب، حمایت بهتری از کودکان داشته باشید. داشتن یک کودک مبتلا به بیماری روانی می­تواند خسته کننده باشد. مهم است که از خود مراقبت کنید تا بتوانید بهترین مراقبت ممکن را از کودکتان انجام دهید.

• برای خود وقت بگذارید، در نظر بگیرید که از شریک زندگی یا یک دوست مورد اعتماد خود مهلت بگیرید
• کار روی هر گونه احساس گناه، مشاوره می­تواند بسیار مفید باشد
• تلاش برای مدیریت اضطراب و استرس، مانند آرامش و مدیتیشن
• دریافت پشتیبانی حرفه ای، دوره های مشاوره یا مهارت های فرزندپروری.

والدین کودکان مبتلا به مشکلات روانی برای کنترل استرس خود و کمک به روابط خانوادگی، نیاز زیادی به مشاوره دارند. اگر احساس خستگی، اندوه، گناه یا ترس و اضطراب دارید، ممکن است زمان آن رسیده باشد که از پشتیبانی حرفه­ای و مشاوره استفاده کنید. اگرچه فرزندپروری در هر شرایطی دشوار است، داشتن فرزندی با بیماری روانی می تواند چالش برانگیزتر باشد.

نکاتی برای تربیت کودک مبتلا به بیماری روانی

متأسفانه، هیچ دستورالعمل رسمی در مورد داشتن فرزند مبتلا به بیماری روانی و فرزندپروری وجود ندارد، اما، به طور کلی رعایت این نکات در مورد تربیت کودک مبتلا به بیماری روانی کمک می­کند تا زندگی شما و فرزندتان راحت­تر شود:

• صبور باشید. بسیاری از مردم فکر می­کنند که یک نفر می­تواند به سادگی از افسردگی خلاص شود یا بر اضطراب خود غلبه کند، اما اینطور نیست. مشکلات سلامت روان اختلالاتی هستند که می­توانند مغز را تغییر دهند و اغلب به درمان حرفه­ای نیاز دارند تا شاهد بهبود کامل بیماری باشیم.
• تحقیق کنید. بهترین راه برای کمک به کودک با بیماری روانی این است که مطمئن شوید خودتان آن را درک کرده ­اید. منابع زیادی وجود دارد که می­تواند به شما کمک کند. از پزشک فرزندتان سوال بپرسید. کتاب­هایی را در این زمینه پیدا کنید و یا آنلاین تحقیق کنید.
• به فرزندتان آمزش دهید. خصوصاً اگر کوچکتر باشد، ممکن است درک درستی از بیماری خود نداشته باشد. او احتمالاً از قبل کنجکاو است که بداند معنی این بیماری چیست و او باید دقیقا چکار کند، بنابراین زمانی را اختصاص دهید تا اختلال، علائم و علت رخ دادن آن­ها را برای او توضیح دهید. به هر یک از سوالاتش نیز پاسخ دهید. هرچه کودک شما بیماری روانی خود را بیشتر درک کند، به احتمال زیاد می­تواند تشخیص دهد که کی علائمش بدتر می­شود و می­تواند در آن زمان درخواست کمک کند.
• در صورت لزوم به دیگران اطلاع دهید. هر چقدر هم که بخواهید، نمی توانید 24 ساعته در کنار فرزندتان باشید. اگر کودک شما کوچکتر است، مطمئن شوید که مدرسه یا مراقبان او از اختلال او و هرگونه وضعیت قرمزی که باید مراقب آن باشند، آگاه شوند. اگر بزرگتر است، باید اطمینان داشته باشید که فرزند بالغ شما بیماری­اش را با کسانی که مهم است بدانند، در میان می­گذارد.
• علائم بیماری را نادیده نگیرید. کمک به کودک با بیماری روانی ممکن است گیج کننده باشد، اما اگر چیزی اشتباه به نظر می­رسد، آن را نادیده نگیرید. به علائم بیماری روانی فرزندتان توجه کنید. اگر به طور ناگهانی بدتر یا شدیدتر شدند، ممکن است نشانه ای از این باشد که روش درمان او باید تغییر کند یا داروی خود را به درستی مصرف نمی کند. قبل از بدتر شدن اوضاع از پزشک او کمک بگیرید.

سخن پایانی

برای کمک به کودک با بیماری روانی، اولین قدم شناختن علائم اولیه مانند: پرخاشگری، رفتارهای تخریبی، دروغگویی، دزدی و ناهنجاری­های دیگر در رفتار کودک است. طبیعتا پدر و مادر اولین افرادی هستند که با این رفتارها مواجه می­شوند و لازم است با تشخیص به موقع، برای درمان ناهنجاری­های رفتاری کودک خود اقدام کنند و از کمک­های حرفه­ای استفاده کنند.

لازم به ذکر است تمامی این موارد لازم است حدود شش ماه در رفتار کودک مشاهده شود تا ناهنجاری محسوب گردد، چرا که بروز عصبانیت و نافرمانی­های گاه و بیگاه در رفتار کودکان امری طبیعی است.

نکته مهم این است که در روند درمان، والدین به سلامت خود نیز اهمیت دهند، چرا که تنها در این صورت است که می­توانند توان کافی برای مراقبت­های لازم ازکودکشان را داشته باشند.

منابع

• https://www-betterhealth-vic-gov-au.translate.goog/health/conditionsandtreatments/Helping-your-child-with-mental-illness?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=fa&_x_tr_hl=fa&_x_tr_pto=sc
• https://www-banyanmentalhealth-com.translate.goog/2019/12/09/guide-to-parenting-a-child-with-a-mental-illness/?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=fa&_x_tr_hl=fa&_x_tr_pto=op,sc