چگونه کلاسی حمایتگر داشته باشیم؟
یک معلم ایده آل باید بیاموزد چگونه کلاس خود را اداره کند. اداره کردن فقط به معنی مدیریت فیزیکی دانش آموزان نیست؛ وی باید بیاموزد تا از نظر روان شناسی هم نسبت به دانش آموزان شناخت پیدا کند و به آن ها کمک برساند. اما برای ایجاد کلاسی حمایتگر باید چه کار کرد؟ در این مقاله برای داشتن چنین کلاسی به شما کمک خواهیم کرد؟
موانع یادگیری
برای اینکه دانش آموزان بتوانند بهتر درس را بیاموزند، معلم باید هم نظر محیطی، فیزیکی، عاطفی و روان شناسی دانش آموزان را بشناسد. هر دانش آموزی سیستم یادگیری مختص خود را دارد و نمی توانید همه را با یک روش به هدفتان برسانید.
شاید موانعی که توی کلاس وجود دارند قابل هضم شدن باشند، اما موانعی عاطفی، روانی به سختی یا هیچ گاه قابل رفع شدن نخواهند بود. به خصوص اینکه در میان دانش آموزان افرادی وجود دارند که به دیگران (ضعیف جلسه ها) زور می گویند. این زورگویی بر روان آن ها تأثیر منفی بسیاری می گذارد و موجب فرار از درس یا کلاس می شود.
موانع یادگیری در دانش آموزان
ممکن است شرایط زندگی یک دانش آموز در منزل مناسب نباشد و او از مشکلات اقتصادی، روانی و احساسی رنج بکشد. برای چنین دانش آموزانی معمولا تمرکز داشتن در کلاس سخت خواهد بود یا در حین یادگیری با سرعت کند تری پیش بروند.
معلم خوب
معلم خوب معلمی است که دانش آموزان خود را به خوبی بشناسد و استعدادها و مهارت های آن ها را شناسایی کند. از آن ها با استفاده از پتانسیلشان انتظار داشته باشد و بیشتر از حد توانایی آن ها پیش نرود. همچنین معلم خوب از نظر عاطفی باید با بچه ها ارتباط نزدیک و قوی ایجاد کند تا احساس راحتی در کلاس داشته باشند.
اما برخی اوقات توجه بیش از حد باعث تأثیرات منفی در بچه ها خواهد شد؛ ممکن است فکر کنند که سوگلی معلم هستند و هر کاری که دوست دارند می توانند انجام دهند؛ بنابراین یک معلم خوب باید حد و مرز تمامی رفتارهای خود را بداند و نگذارد چنین مشکلاتی بروز دهد.
بزرگ ترین مشکل یک کلاس
می توانیم به آن دسته دانش آموزانی اشاره کنیم که بسیار درون گرا هستند، به شدت خجالتی، حساس و عصبی هستند. عصبی بودن برای بزرگسالان معنی دیگری دارد، اما منظور ما فشارهای روانی منفی بر این دانش آموزان است.
چنین دانش آموزانی به حمایت بسیار زیادی هم از سوی خانواده، هم از سوی معلم احتیاج دارند. شاید به زبان خود نیاورند اما همیشه به پشتیبانی و حمایت نیاز خواهند داشت. ترس، اضطراب، استرس، شرم و غیره فاکتورهای اصلی این اختلالات روانی هستند. معلم باید ابتدا این مشکلات را شناسایی سپس اقدام صحیح داشته باشد.
ایجاد کلاسی حمایتگر (Supportive Class)
برای اینکه بتوانید تأثیرات خوب و مفیدی بر روی دانش آموزانی با مشکلات فوق داشته باشید، باید این چند روش را در پروسه کاری خود جای دهید.
استراتژی های مفید برای اداره کلاس
بگویید، به آن ها ایمان دارید
دبیران طبق دستور کاری که دارند باید از بچه ها امتحان بگیرند، کار در خانه دهند و با رفتارهای نامناسب برخورد صحیح داشته باشند. این پویایی قدرت می تواند به طور نامحسوس اعتمادبه نفس دانش آموزان را تضعیف کند.
گفتن “من به شما ایمان دارم” روشی قدرتمند برای جبران عدم تعادل و یادآوری به بچه ها است که شما در درجه اول برای کمک و خدمت در آنجا هستید؛ همچنین که ریشه همه بازخوردها بر اساس باور منحصر به فرد بودن و پتانسیل آنهاست.
یافتن زبانی که انتقاد سازنده را با ایمان به توانایی دانش آموز ترکیب می کند، می تواند کار بسیار ظریفی باشد؛ اما سرراست بودن (رک و صریح بودن) عموماً کارسازتر خواهد بود.
در یک مطالعه اساسی در مجله روان شناسی تجربی – عمومی، زمانی که معلمان برای مثال از گفتاری مانند “من توقعات زیادی دارم! اما می دانم که می توانید به آنها دسترسی پیدا کنید” برای مقاله استفاده کردند. تعداد بچه هایی که در طرز فکر خود تجدید نظر داشتند دو برابر شد (40 درصد به 80 درصد).
بگویید، دلتان برایش تنگ شده
به جای این که از جمله “کجا بودی؟” استفاده کنید، می توانید جوری با او رفتار کنید که انگار جای وی خالی بوده است. جمله “کجا بودی؟” با خود احساس شک و تردید به همراه دارد و بار منفی روانی برای دانش آموز خواهد داشت. حس این که همیشه تحت نظر است و فعالیت ها وی مانیتور می شود.
بنابراین بهتر است به جای این که حمله ای با بار روانی منفی داشته باشید، می توانید از حمله ای روانی با بار مثبت استفاده کنید. چنین کاری باعث می شود حتی خود دانش آموز احساس پشیمانی (مثبت) داشته باشد و سعی می کند که به موقع یا همیشه حضور خود را به عمل آورد.
استفاده از جمله “ما واقعاً جای خالی تو را حس می کردیم” به آن ها این سیگنال فکری را می دهد که در زمان غیبت به او فکر می کردید؛ همچنین در زمان غیبت وی جای خالی مشارکت او حس می شد و ممکن است اتفاقات خوب آن روز را از دست داده باشد.
چرا باید به مشاوران مراجعه کرد؟
بگویید که همیشه شنونده هستید
برای اینکه کلاسی حمایتگر داشته باشید، جمله “من همیشه صحبت هایت را می شنوم” هم به عنوان تأییدیه، هم به عنوان دعوت نامه ای برای دانش آموزان قابل استفاده خواهد بود.
برای مثال، به عنوان یک اعلان بدون پایان زمانی که دانش آموزی آشفته به نظر می رسد یا شروع به احساس ناامیدی می کند، عبارت “من به تو گوش می دهم” نشان می دهد که فضا و احترام برای حرف های دانش آموز در کلاس وجود دارد.
مربیان با تجربه در جامعه ما مشتاق هستند به همکاران یادآوری کنند که برای پر کردن سکوت خیلی سریع وارد نشوند. از صحبت مستقیم بعد از “گوش می کنم” خودداری کنید و این عبارت را با زبان بدن هماهنگ کنید. برای مثال، می توانید از برقرار کردن ارتباط چشمی به عنوان دعوت برای پر کردن خلأ روانی وی استفاده کنید.
آه، من اشتباه کردم!
هزاران راه وجود دارد که بگوییم “اشتباه کردی”. گفتن “این یک غرور واقعی است! ” یا “باورم نمی شود که دوباره این کار را کردم! ” حتی می تواند این ایده را منتقل کند که اشتباهات تحصیلی یا اجتماعی می توانند مکرر و طنز باشند.
در یک کلاس، همه افراد یکسان هستند
در چندین موضوع در فیدهای رسانه های اجتماعی Edutopia، معلمان تأکید کردند که ایجاد سطح راحتی خاص همراه با خطاها، برای انعطاف پذیری تحصیلی دانش آموزان ضروری است. برای مثال، بسیاری از مربیان برای تقویت این ایده با دانش آموزان خود، اشتباهات از پیش برنامه ریزی شده را در درس های خود می گنجانند.
سپس به تصدیق و تمجید از تفکر پشت خطای خلاقانه دانش آموز می پردازند، یا دستورالعمل های خود را با ارجاع به اشتباهات حماسی که خود مرتکب شده اند، تمجید می کنند. در حالی که اشتباهات هرگز هدف نیستند، پیشرفت تحصیلی همیشه مستلزم شکست است.
به چالش کشیدن فعالانه “تابو” در برابر خطاهای تحصیلی با گفتن “اشتباه کردم”، به هر شکلی که شما ترجیح می دهید، باید یک اتفاق عادی در کلاس شما باشد.
با همدیگر مشکل را حل می کنیم.
این عبارت ساده و فریبنده که توسط معلم اشلی اویزیم در پست اخیر اینستاگرام Edutopia پیشنهاد شده است، عمیق تر از آن چیزی است که به نظر می رسد.
دانش آموزانی که با مفهومی دست و پنجه نرم می کنند و می شنوند که می گویید “ما با هم آن را حل خواهیم کرد” حس عاملیت را حفظ می کنند؛ یادآوری می شود که حتی معلمان در زمان حل تمرین به کمک نیاز دارند و تشویق می شوند که خود را به عنوان شرکت کنندگانی شایسته و برابر با دانش آموزان در یک مشکل تصور کنند.
واقعاً پیشرفت کردی … و من تو را تحسین می کنم
برای ایجاد کلاسی حمایتگر، بازخوردی که مشخص، سنجیده و متمرکز بر فرایند یا تلاش دانش آموز هست، انگیزه بخش بوده و قابل اجرا است باید استفاده کرد. اما همچنین مستلزم آن است که معلمان به پیچیدگی های مسیر یادگیری دانش آموز هم توجه داشته باشند.
هنگامی که معلمان متوجه نتیجه بخش بودن یادگیری دانش آموزان شوند، باید از این جمله استفاده کنند؛ “شما واقعاً در درس پیشرفت کردید و این موضوع باعث خوشحالی و دلگرمی من شده است” زیرا از نظر روان شناسی به مخاطب آرامش خاطری می دهد که در پروسه یادگیری تأثیر بسیاری خواهد گذاشت.
از بازخوردهایی که اغراق آمیز، فاقد ویژگی خاص یا ظاهراً ذاتی مانند ستایش کردن هوش دوری کنید. تحقیقات نشان می دهد که از کلاس های ابتدایی به بعد، دانش آموزان تحسین های غیرواقعی را تشخیص می دهند و تعریف و تمجید از کودکان به خاطر «هوشمند بودن» دیگر نتایجی به همراه نخواهد داشت.
من واقعاً متأسفم!
گفتن چنین جمله ای می تواند برای دانش آموز بسیار سخت و تلخ باشد. این یک اعتراف صریح به اشتباه است، و در محیط های کلاسی، می تواند مانند واگذاری اقتدار واقع شود؛ در نتیجه از عاملی برای از دست دادن موقعیت مناسب در مبارزه برای نظم بخشیدن و تمرکز شناخته شود.
اما استفاده عاقلانه و به موقع از کلمه “متأسفم” یکی از قدرتمندترین و نادرترین اعمال متمدنانه خواهد بود. زیرا از روش های باستانی الگوبرداری می کند و فوراً رابطه بین معلمان و دانش آموزان را انسانی جلوه می دهد.
یک «متأسفم» ساده و صمیمانه که توسط معلم به ما نشان می دهد که اعتماد را به دانش آموزان می تواند القا کند؛ همچنین این عمل نشانه احترام به مخاطب است و شما را در دسترس تر قرار می دهد.
مدیریت کلاس
برای رسیدن به موفقیت در پروسه تدریس و حمایت از دانش آموزان در کنار ابراز احساسات ذکر شده، معلمان باید محیط و جو روانی کلاس را هم در دست داشته باشند. برای این که هر دانش آموز به رشد فردی برسد، لازم است که معلمان به موارد اشاره شده در ادامه مطلب را رعایت کنند.
کلاس یک جامعه معنادار است
ایجاد یک جامعه یادگیری و مشارکتی قوی مستلزم کار و تعهد روزانه است. بهتر است که دانش آموزان بیاموزند کارهای گروهی نتیجه بهتری نسبت به کارهای انفرادی در جذب موفقیت خواهند داشت.
همان طور که رسیدن به رشد فردی در جامعه مستلزم انجام فعالیت و تعاملات اجتماعی است؛ تمامی دانش آموزان قبل از ورود به جامعه اصلی باید بیاموزند که نحوه برقراری ارتباطات، معاشرت و تعاملات اجتماعی را در کلاس عملی کنند تا در آینده با مشکل مواجه نشوند.
تشویق کردن و مبارزه با مورد تمسخر قرار گرفتن
معلمان باید تمامی دانش آموزان را تشویق کنند. ایجاد کلاسی حمایتگر، از نظر روانی به دانش آموزان کمک می کند در پروسه یادگیری سرعت بیشتری کسب کنند؛ بنابراین تشویق دانش آموزان حتی به خاطر یک موفقیت کوچک می تواند روند یادگیری آن ها را چند برابر بیشتر تسهیل دهد.
مورد تمسخر قرارگرفتن برخی دانش آموزان به وسیله دیگر دانش آموزان، آن ها را از کلاس درس زده و فرار می کند. معلمان در صورت مشاهده چنین اعمالی باید حتماً اقدامی محکم داشته باشند تا چنین کاری را به صفر یا حداقل سوق دهند. درغیر این صورت کلاس و دانش آموزان با مشکلات روانی بزرگی مواجه خواهند شد.
افزایش سطح پتانسیل
دانش آموزانی که به طور کلی موفقیت زیادی کسب می کنند یا کارها را به خوبی انجام می دهند، می توانند بهتر هم عمل داشته باشند. اما چنین کاری به یک بازخورد بسیار مثبت و تشویق کننده ای برای دانش آموز نیاز دارد.
دانش آموزان خاصی وجود دارند که ذاتاً دارای استعداد ها و مهارت ها بالایی هستند، اما در مرحله رشد از سرعت کمی برخوردارند. چنین دانش آموزانی نیاز به راهنمایی دارند که برای چنین کاری روش های بسیار متعددی وجود دارد. هیچ گاه نباید دانش آموزان با پتانسیل بالای آموختن را به حال خود رها کرد.
اکثر مردم فکر می کنند چون فرزندی با پتانسیل بالا دارند، نیازی به توجه زیاد نخواهند داشت. برعکس باید هم از طرف خانواده، هم از طرف معلم خود به درستی در مسیر یادگیری قرارگیرند؛ آن موقع است که همه متوجه می شوند که این دانش آموزان قادرند به سرعت تمامی مطالب را بیاموزند.
کلام آخر
برای رسیدن به موفقیت در زمینه “ ایجاد کلاسی حمایتگر” باید جدای مطالب یاد شده مطالعات دیگری در رابطه با تیپ شخصیتی هر دانش آموز داشته باشید. با این کار شناخت بهتری پیدا می کنید و در زمان یاری رساندن هم زحمت خود را کم کرده، هم سرعت و نتیجه بهتری کسب خواهید کرد.
اگر به دنبال راه و روش هایی هستید که یک کلاس حمایتگر ایجاد کنید، فقط کافی است که این مقاله را مطالعه کنید تا پروسه تدریس و شغل معلمی به موفقیت های زیاد و بزرگی دست یابید.
منابع:
