تأثیر طلاق بر کودکان و چگونگی کنار آمدن با آن
گاهی اوقات مسائلی در زندگی پدر و مادرها پیش می آیند که آنها را به سمت جدایی و طلاق سوق می دهند. طلاق مسئله ای بسیار سخت است که امکان دارد، خانواده را با مشکلاتی مواجه کند.
زمانی که پدر و مادر از یکدیگر جدا می شوند، نه تنها رابطه خودشان خراب می شود، بلکه کودکان نیز تحت تأثیرات مخرب آن قرار می گیرند. تأثیر طلاق بر کودکان می تواند، متفاوت باشد. در این مقاله قصد داریم، اطلاعاتی دررابطه با تأثیرات طلاق روی کودکان، اقدامات مؤثر والدین دررابطه با کاهش این تأثیرات و مدیریت آن ها در اختیار شما قرار دهیم.
تأثیر طلاق بر کودکان
جدا شدن و طلاق گرفتن اصلاً آسان نیست. بسیاری از کتاب ها به بررسی این موضوع پرداخته اند. هنگامی که کودکان در مسئله طلاق درگیر می شوند، معمولاً این شرایط کمی سخت تر و حساس تر می شود. حقیقت این است که تأثیر طلاق بر کودکان به قدری بد و مخرب است که از انتظار همگان خارج است.
برخی از کودکان ممکن است که با مسئله طلاق منطقی برخورد کنند، ولی برخی دیگر احتمال دارد که با آسیب های جدی ناشی از آن مواجه شوند. اما همان طور که در قسمت های بالاتر بیان کردیم، به دلیل اینکه شرایط زندگی کودکان با یکدیگر فرق دارد، معمولاً تأثیرات طلاق روی هر کودک متفاوت است. اما طلاق چه تأثیری روی کودکان می گذارد؟
۱- کودکان با احساس خشم همراه می شوند
ممکن است که کودکان دررابطه با طلاق احساس خشم داشته باشند. در این شرایط دنیا و تصورات آنها به طور کامل تغییر می کند و آنها نمی توانند، آن طور که باید در زندگی شخصی خود عملکرد خوبی را داشته باشند. خشونت اغلب در هر رده سنی و برای هر شخصی پیش می آید و اثرات بدی نیز دارد.
اما آن دسته از کودکانی که به مدرسه می روند و حتی نوجوانان به احتمال بسیار زیاد بیشتر در معرض خشم و خشونت قرار می گیرند. زمانی که پدر و مادر از هم طلاق می گیرند، این حس در کودکان ایجاد می شود. حتی در این شرایط امکان دارد که کودکان خود را به خاطر طلاق پدر و مادرشان سرزنش کنند.
تأثیر طلاق بر کودکان و احساس خشم آنها
۲- از نظر اجتماعی با مشکل مواجه می شوند
اغلب کودکان در زندگی خود بسیار شاد هستند و انرژی زیادی نیز دارند. اما بعد از طلاق احتمال دارد که کودکان کمی مضطرب شوند و احساس خجالت داشته باشند. در این شرایط نه تنها این افراد در مورد همه مسائل فکر می کنند، بلکه به حتم با احساسات مختلفی نیز مواجه خواهند شد.
آنها ممکن است که علاقه خود را از دست بدهند یا حتی در موقعیت های اجتماعی مختلف احساس ترس را تجربه کنند. به عنوان مثال بعد از طلاق معمولاً کودکان دوست ندارند که با دوستان خود وقت بگذرانند یا حتی به کلاس های آموزشی مدرسه بروند.
۳- نمرات و وضعیت تحصیلی آنها تغییر می کنند
مطالعات نشان می دهند، آن دسته از کودکانی که با مسئله طلاق پدر و مادرشان مواجه می شوند، از نظر تحصیلی افت می کنند. در این شرایط معمولاً کودکان در مقایسه با هم کلاسی های خود عملکرد ضعیف تری دارند و نمرات پایین تری را در دروس خود می گیرند. تأثیر طلاق بر کودکان ۶ سال بسیار مشهود است، اما کودکانی که در رده سنی ۱۳ تا ۱۸ سال قرار دارند، تحت این تأثیرات مخرب قرار خواهند گرفت.
افت تحصیلی ممکن است که بر اثر دلایل مختلف ایجاد شود. به عنوان مثال درگیری بین پدر و مادر سبب می شود که کودکان با ناراحتی یا افسردگی شدید مواجه شوند. در این شرایط نه تنها کودکان علاقه خود را به مدرسه رفتن از دست می دهند، بلکه نسبت به خواندن کتب و مطالب آموزشی نیز بی علاقه خواهند شد.
۴- با اضطراب جدایی دست وپنجه نرم می کنند
کودکان خردسال ممکن است که بعد از مدتی با علائم اضطراب جدایی مانند گریه مواجه شوند. معمولاً این وضعیت شرایط بسیار بدی است و درمان آن نیز مدتی طول می کشد. حتی در این شرایط کودکانی که سن بسیار پایینی دارند، به احتمال زیاد بهانه پدر یا مادر خود را می گیرند و دائماً بی تابی می کنند. اضطراب جدایی به عنوان یک تأثیر طلاق بر کودکان مشکلات بسیار جدی را برای آنها ایجاد می کند.
تأثیر طلاق بر کودکان و مواجه آنها با اضطراب جدایی
۵- کودکان خردسال عادت های دوران بچگی را تکرار می کنند
کودکان نو پا و آن هایی که به تازگی مدرسه رفتن را آغاز کرده اند، امکان دارد که رفتارهایی که در سن های پایین تر انجام می داده اند، مانند گریه کردن و شست خوردن را تکرار کنند. این موقعیت اضطراب و نگرانی بیش از حد کودکان یا مشکلات آنها با شرایط پیش آمده را نشان می دهد. این رفتارها کمی نگران کننده هستند و هرچه زودتر باید اقداماتی به منظور رفع آنها انجام شود.
۶- خواب آن ها با تغییراتی مواجه می شود
همان طور که در قسمت های بالاتر بیان کردیم، جدایی پدر و مادر می تواند، تأثیرات بدی روی کودکان بگذارد و آنها را با اختلالاتی مواجه کند. تأثیر طلاق بر کودکان مربوط به تغییراتی است که در روند خواب یا حتی خورد و خوراک آنها ایجاد می شود.
در این شرایط معمولاً کودکان در اکثر رده های سنی با اختلالاتی در خواب روبه رو خواهند شد. همین امر سبب می شود که وزن آنها به میزان قابل توجهی افزایش پیدا کند. به عنوان مثال ممکن است که این افراد در خواب کابوس هایی را ببینند. در این شرایط کودکان شب ها و به هنگام خوابیدن با استرس و نگرانی های بیش از حد دست وپنجه نرم خواهند کرد.
۷-احساس نارضایتی در آنها شکل می گیرد
معمولاً اختلافات زناشویی بحث ها یا کشمکش هایی را به دنبال دارد. ممکن است هنگامی که پدر و مادر با یکدیگر به مشاجره می پردازند، کودکان شاهد آنها باشند. در این شرایط کودکان اغلب احساس ناخوشایندی را تجربه می کنند و نمی دانند که باید به سمت کدام یک از والدین خود بروند.
حتی احتمال دارد که این افراد نارضایتی خود را با احساساتی مثل سردرد یا دل درد به والدین خود نشان دهند. درگیری های عاطفی پدر یا مادر احساسات و افکار کودکان را تحت تأثیر قرار می دهند و حتی ممکن است که ارتباط آنها را با مشکلاتی مواجه کنند.
تأثیر طلاق بر کودکان و نارضایتی آنها
۸- با افسردگی های شدید مواجه می شوند
هنگامی که بحث طلاق به میان می آید، کودکان همیشه با احساس غم یا ناراحتی مواجه می شوند. مطالعات نشان می دهند که این افراد بیشتر در معرض افسردگی نیز قرار می گیرند. اگر بخواهیم، در مورد این تأثیر مخرب اطلاعات دقیق تری را بیان کنیم، باید بدانید که در این شرایط احتمال دارد که کودکان به رفتارهای نامناسبی مانند خودکشی دست بزنند.
تأثیر طلاق بر کودکان به نحوی است که ممکن است که آنها آسیب هایی را به خودشان وارد کنند. خودکشی یکی از تأثیراتی است که رده های سنی مختلف را تحت تأثیر قرار می دهد. اما معمولاً این امر در کودکانی که بین ۱۱ تا ۱۸ سال سن دارند، بسیار رایج تر است. علاوه بر این طبق برخی از تحقیقات پسران بیشتر در معرض خودکشی به عنوان رفتاری خشونت آمیز قرار دارند.
۹- رفتارهای پرخطر را انجام می دهند و در آنها شریک می شوند
اعتیاد به الکل یا مواد مخدر و بسیاری از رفتارهای مخرب و خشونت آمیز معمولاً از مشکلات رایجی هستند که کودکان طلاق با آنها دست وپنجه نرم می کنند. مطالعات نشان می دهند که معمولاً کودکان در برخی سنین رابطه های نامشروع با جنس مخالف برقرار می کنند.
علاوه بر این کودکان برای فرار از نتایج مخرب طلاق به مصرف داروهای مخدر یا الکل روی می آورند. اعتیاد آنها نه تنها زندگی شخصی آنها را تحت تأثیر قرار می دهد، بلکه ممکن است که آنها را با افسردگی های شدید مواجه کند.
۱۰- در روابط شخصی خودشان با کشمکش هایی روبه رو می شوند
مطالعات نشان می دهند، هنگامی که پدر و مادر از یکدیگر طلاق می گیرند، معمولاً طرز تفکر کودکان نسبت به روابط به طورکلی تغییر می کند. در این شرایط آنها به طبع علاقه ای برای برقراری روابط و حفظ آنها برای مدت زمان طولانی ندارند. تأثیر طلاق بر کودکان سبب می شود که آنها تمایل خود را به ازدواج از دست دهند و حتی ممکن است که آنها به زندگی با جنس مخالف بدون ازدواج و ثبت آن روی بیاورند.
تأثیر طلاق بر کودکان و عدم توانایی آنها برای برقراری روابط جدید
آیا صحبت کردن والدین درباره طلاق با کودکان می تواند، مؤثر و کمک کننده باشد؟
همان طور که در قسمت های بالاتر بیان کردیم، طلاق یکی از تلخ ترین و سخت ترین موضوعاتی است که پدر و مادر و به خصوص کودکان را با مشکلاتی مواجه می کند. یکی از راهکارهایی که می توان با کمک آن تا حدودی تأثیرات مخرب طلاق را از کودکان دور کرد، حرف زدن با آنها در مورد این موضوع است. صحبت کردن دررابطه با طلاق با فرزندان بسیار سخت است.
معمولاً هنگامی که پدر و مادر قصد انجام چنین کاری را دارند، بارها در مورد این که درباره آن به فرزند خود بگویند، فکر کرده اند. در واقع تا زمانی که والدین شفاف سازی های لازم را انجام ندهند و موضوع را برای آنها باز نکنند، کودکان به عمق فاجعه پی نخواهند برد. در همین راستا انجام اقدامات زیر و صحبت کردن دررابطه با موضوعات ذکر شده در قسمت پایین می تواند، در مورد تأثیر طلاق بر کودکان کمی مؤثر و مفید محسوب شود.
۱- آگاهی دادن به کودکان در مورد جدایی
بهتر است که ۲ یا ۳ هفته قبل از طلاق یا جدایی موضوع با کودکان در میان گذاشته شود. این بازه زمانی فرصت مناسبی است، برای اینکه کودکان بتوانند، وضعیت را مورد ارزیابی قرار دهند و کمی به آن فکر کنند.
۲- پاسخ به سؤالات کودکان و قانع کردن آنها
به احتمال بسیار زیاد کودکان با سؤالات بسیار زیادی دررابطه با این که کدام یک از والدین خانه را ترک می کند، دلیل اصلی طلاق چیست یا اینکه او قرار است که با چه کسی زندگی کند، مواجه شوند. والدین باید قبل از بیان موضوع به کودک همه جوانب را بسنجند و با برنامه پیش بروند که بتوانند، تمامی سؤالات پیش آمده در ذهن کودک خود را پاسخ دهند و به او در موفق شدن در این راه کمک کنند.
تأثیر طلاق بر کودکان و پاسخ به سوالات احتمالی آنها
۳- انتخاب مکان و زمان مناسب به منظور صحبت کردن
یکی از مهم ترین نکاتی که والدین باید برای گفتگو با کودکان در نظر بگیرند، مکان و زمان مناسب است. بهتر است، زمانی با کودک صحبت شود که او از لحاظ فکری آزاد باشد و بتواند با شک حاصل از آن کنار بیاید. به عنوان مثال آخر هفته معمولاً زمان بسیار مناسبی است. علاوه بر این صحبت کردن در محیط آرام بدون هیچ گونه مزاحم گزینه بسیار عالی کاربردی محسوب می شود.
۴- صحبت دررابطه با سختی های والدین به هنگام جدایی
در هنگام گفتگو بهتر است، این نکته خاطر نشان شود که والدین این تصمیم را به سختی گرفته اند. کودکان باید این موضوع را درک کنند که پدر و مادر همه تلاششان را برای بهتر شدن موضوع کرده اند، اما نتوانسته اند که شرایط را آن طور که باید پیش ببرند. در این شرایط به احتمال زیاد تأثیر طلاق بر کودکان کمتر خواهد شد.
۵- توضیح در مورد اینکه طلاق آنها به دلیل رفتارهای فرزند نیست
کودکان باید این اطمینان را پیدا کنند که جدایی پدر و مادر به دلیل رفتارهای آن ها نیست. زیرا برخی از کودکان در این شرایط معمولاً خود را مقصر طلاق والدین می دانند. بهتر است پدر و مادر به فرزند خود دراین رابطه توضیح دهند و به او بگویند که بعد از طلاق علاقه آنها به فرزندشان تغییر نخواهد کرد. علاوه بر این کودکان نیز می توانند، مانند گذشته با پدر و مادر خود ارتباط برقرار کنند.
۶- مطمئن کردن کودکان از همگام شدن با آنها در هنگام سختی ها
طلاق به عنوان یکی از چالش برانگیزترین گام های زندگی احساسات و عواطف فرزندان را درگیر می کند. در همین راستا بهتر است، به آنها گفته شود که هر آن طور که می خواهند، حالات روحی خود را بروز دهند. زیرا در این شرایط معمولاً تمامی احساسات مانند خشم، ناراحتی، نگرانی، اضطراب و… عادی هستند. کودکان باید مطمئن شوند که بعد از طلاق والدین به آنها در کنار آمدن با احساسات کمک خواهند کرد.
چگونه می توان به کودکان برای کنار آمدن با مسئله طلاق و کنترل تأثیرات مخرب آن کمک کرد؟
کودکانی که پدران و مادران آنها از هم جدا می شوند، معمولاً در سنین بزرگسالی به سختی می توانند، روابط جدیدی را با دیگران تشکیل دهند. علاوه بر این درصورتی که این افراد در بزرگسالی ازدواج کنند، به احتمال بسیار زیاد آنها هم با جدایی و طلاق مواجه خواهند شد.
تأثیر طلاق بر کودکان و کاهش آن از طریق به کارگیری اقدامات و روش های مؤثر
معمولاً در این شرایط والدین نقش مهمی را ایفا می کنند. به همین منظور هم اقداماتی باید انجام شود که این افراد بتوانند، خود را با طلاق و مشکلات پس از آن وفق دهند. در قسمت پایین تکنیک ها و استراتژی هایی را بیان کرده ایم که با استفاده از آنها تأثیر طلاق بر کودکان تا حدودی کاهش پیدا می کند.
۱- کودکان نباید بین پدر و مادر قرار بگیرند
مطالعات نشان می دهند که درگیری های شدید بین والدین استرس و نگرانی های کودکان را افزایش می دهند. به همین دلیل هم بهتر است که کودکان را به عنوان واسطه قرار نگیرند. بعد از طلاق پرسیدن سؤال هایی مانند اینکه که با کدام یک از والدین احساس راحتی دارند و دوست دارند با چه کسی زندگی کنند، به هیچ عنوان مناسب نیست. معمولاً در این شرایط کودکان بیشتر در معرض افسردگی های شدید قرار می گیرند.
۲- روابط سالم باید حفظ شوند
حمایت شدن از طرف والدین یکی از موضوعاتی است که همه فرزندان و حتی کودکان را تحت تأثیر قرار می دهد. برای اینکه کودکان بتوانند، با تأثیرات طلاق کنار بیایند، بهتر است که حمایت والدین را بعد از این موضوع جنجالی احساس کنند. رابطه سالم بین والدین و فرزندان سبب می شود که عزت نفس آنها بیشتر شود. علاوه بر این در این شرایط معمولاً کودکان عملکرد بهتری در موقعیت های مختلف زندگی از خود نشان می دهند.
۳- رفتارها و کارهای کودکان باید کنترل شود
یکی از مهم ترین اقداماتی که والدین بعد از طلاق باید انجام آن را در اولویت قرار دهند، نظارت کودکان است. در واقع پدر و مادر باید به این توجه کنند که آنها هر روز چه فعالیت هایی را انجام می دهند و با چه کسانی بیشتر وقت می گذرانند.
همین عوامل سبب می شوند که این افراد به میزان کمتری در معرض خطرها و آسیب های رفتاری قرار بگیرند. این بدان معنی است که شانس اعتیاد آنها به مواد مخدر کاهش پیدا می کند و کمتر با مشکلات تحصیلی یا آموزشی نیز مواجه خواهند شد.
تأثیر طلاق بر کودکان و کنترل رفتارهای آنها
۴- کودکان باید احساس قدرت کنند
کودکان حساس ترین افرادی هستند که به هیچ عنوان نباید احساسات و توانایی های آنها نادیده گرفته شوند. معمولاً بعد از طلاق حساسیت کودکان نسبت به مسائل مختلف بیشتر می شود. آن دسته از کودکانی که نسبت به توانایی ها و استعدادهای خود شک دارند و فکر می کنند که فرد بی فایده ای هستند، در مقایسه با دیگر افراد بیشتر در معرض اختلالات و مشکلات ذهنی قرار می گیرند.
در این شرایط تنها کاری که والدین باید بکنند، آموزش دادن به آنها دراین رابطه است. پدر و مادر باید به فرزند خود توضیح دهند که طلاق و کنار آمدن با آن مسئله بسیار سختی است. همین نگرش ها سبب می شوند که قدرت ذهن آنها به منظور درک این موضوع و موفقیت در این مسیر بیشتر شود.
۵- مهارت های مختلف به آنها آموزش داده شود
معمولاً کودکان بعد از جدایی والدین با مشکلات و اختلالات رفتاری بسیاری مواجه می شوند. آنچه که در این زمینه اهمیت بسیار زیادی دارد، آموزش مهارت هایی مانند مهارت های حل مشکلات است. با استفاده از این مهارت ها معمولاً فرزندان راحت تر با شرایط کنار می آیند و خود را با طلاق و مشکلات پس از آن وفق می دهند. آنها باید یاد بگیرند که چگونه افکار، احساسات و رفتارهای خود را از طریق به کارگیری روش های سالم و مؤثر کنترل و هدایت کنند. در این شرایط تأثیر طلاق بر کودکان نیز کم خواهد شد.
۶- کودکان باید احساس امنیت کنند
بعد از طلاق فرزندان مخصوصاً کودکان مدام به تنها شدن و آینده خود فکر می کنند. در واقع ترس ترک شدن از سمت والدین و نگرانی فرزندان دررابطه با آینده و اینکه چه اتفاقاتی پیش روی آنها است، باعث می شوند که بسیاری از مشکلات و اختلالات رفتاری در آنها شکل گیرند.
اما هنگامی که کودکان احساس امنیت کنند و عشق والدین نسبت به خودشان را حس کنند، نه تنها کمتر با غم دست وپنجه نرم می کنند، بلکه به احتمال بسیار زیاد خطر ابتلا به رفتارهای خشونت آمیز در آنها نیز به میزان قابل توجهی کاهش پیدا می کند.
تأثیر طلاق بر کودکان و کاهش آن از طریق ایجاد احساس امنیت
۷- والدین باید آموزش ببینند
مسئله طلاق به عنوان یکی از رایج ترین موضوعات در اکثر جوامع وجود دارد. به همین دلیل نیز همیشه تلاش شده است که راهکارهایی به منظور کنار آمدن با این موضوع پیش گرفته شوند. علاوه بر این والدین هم برای کاهش تأثیر طلاق بر کودکان باید آموزش ببینند.
این روزها برنامه های آموزشی بسیار زیادی وجود دارند که پدر و مادر می توانند، از آنها به منظور کمک به فرزند خود استفاده کنند. در این شرایط هم آگاهی والدین نسبت به این موضوع بیشتر می شود و هم کودکان کمتر آسیب می بینند.
۸- مراجعه به روان شناسان بسیار عالی و کاربردی است
گاهی اوقات شرایط به قدری پیچیده می شود که والدین به تنهایی نمی توانند، مشکل را حل کنند. در این شرایط مسلماً کمک گرفتن از فردی که در این زمینه آگاهی و تجربه دارد، می تواند مفید و مؤثر باشد. امروزه روان شناسان بسیار زیادی وجود دارند که مشاوره های خوبی را در اختیار والدین قرار می دهند.
مراجعه پدر و مادر به این افراد استرس آنها را کاهش می دهد. همین امر سبب می شود که آنها راحت تر به فرزند خود کمک کنند. علاوه بر این مشاورین با ارائه راهکارهایی مناسب تأثیر طلاق بر کودکان را کاهش می دهند و آنها را در کنار آمدن با این موضوع و تغییرات حاصل از آن یاری خواهند کرد.
چه زمانی می توان فهمید که کودک بعد از طلاق به کمک نیاز دارد؟
بر خلاف این حقیقت که طلاق گرفتن مسئله ای سخت برای همه اعضای خانواده است. اما معمولاً ماندن والدین در کنار یکدیگر به دلیل فرزندان هم گزینه خوبی نیست. آن دسته از کودکانی که هر روز شاهد اختلافات و جنجال های تمام نشدنی پدر و مادر خود هستند، بیشتر در معرض گسترش آسیب های رفتاری و اختلالات روانی قرار می گیرند.
در واقع احتمال دارد که بعد از جدایی پدر و مادر کودکان با عواطف و مشکلات خود به مشکل بخورند و نتوانند، رفتار خود را کنترل کنند. اما درصورتی که این وضعیت برای مدت زمان طولانی ادامه پیدا کند یا رفتارها و اختلالات روزبه روز بدتر شوند، باید شرایط را جدی تر گرفت و برای کمک به کودکان اقدام کرد. کمک به کودکان باید به نحوی باشد که آنها بتوانند، احساسات خود را به راحتی بازگو کنند.
کنترل به موقع تأثیر طلاق بر کودکان
خوشبختانه امروزه در بسیاری از جوامع ارگان هایی وجود دارند که از این کودکان حمایت می کنند و همیشه کمک های خوبی را در اختیار آنها قرار می دهند. حمایت های گروهی این سازمان ها سبب می شود که کودکان با هم سن و سال های خود که از این مشکل رنج می برند، ملاقات کنند. همین امر نیز در بهبود هرچه بهتر آنها تأثیر دارد.
کلام آخر
مطالعات و مکاتبات صورت گرفته دررابطه با طلاق نشان می دهند که کودکان سخت تر با این موضوع کنار می آیند. تأثیر طلاق بر کودکان معمولاً در آن هایی که یک تا سه سال سن دارند، کمی چالش برانگیز محسوب می شود. اگرچه امکان دارد که همه کودکان با جنبه ها و آثار منفی بعد از طلاق مواجه نشوند. اما آن دسته از کودکانی که دائماً شاهد بحث یا جدال پدر و مادر خود هستند، معمولاً طلاق را به عنوان مسئله ای مثبت در نظر می گیرند.
ولی درهرصورت والدین باید همه تلاش خود را بکنند که تمامی مسائل را به فرزندان خود توضیح دهند و آنها را آگاه کنند. خوشبختانه پدران و مادران می توانند، با دنبال کردن اقدامات و راهکارهای مؤثر به فرزندان خود کمک کنند و آنها را از آسیب های رفتاری و مشکلات روانی که ممکن است برای کودکان پیش آیند، دور کنند.
منابع:
- https://www.familymeans.org/effects-of-divorce-on-children.html
- https://www.verywellfamily.com/psychological-effects-of-divorce-on-kids-4140170
- https://www.healthline.com/health/parenting/co-parenting-with-a-narcissist
