پوگونوفوبیا یا ترس از ریش چیست؟!

ترس از ریش را پوگونوفوبیا می نامند. فردی که از این نوع فوبیا رنج می برد، هنگامی که در معرض محرک های ترس خود قرار می گیرد (که در این مورد ریش است) اضطراب شدیدی را تجربه می کند.

عناوین مقاله

پوگونوفوبیا یا ترس از ریش چیست؟!چرا و چطور؟علائم پوگونوفوبیا درمان پوگونوفوبیا درمان شناختی-رفتاری (CBT)درمان از طریق مواجهه Exposure Therapy کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی (Mindfulness-Based Stress Reduction -MBSR)رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT– Dialectical Behavior Therapy)یوگا و مدیتیشن دارو درمانی نتیجه گیری سوالات متداول منبع

این بیماری در طبقه بندی اختلالات اضطرابی قرار می گیرد و فوبیای خاصی است. فرد مبتلا به پوگونوفوبیا وقتی در معرض ریش قرار می گیرد، اضطراب و ترسی را تجربه می کند که ذهن او را آشفته می سازد.

نه فقط دیدن ریش، بلکه فکر کردن به ریش می تواند سبب ایجاد اضطراب در چنین افرادی شود. این اضطراب در صورت تشدید نیز می تواند باعث حملات پانیک شود و سلامت فرد مبتلا به چنین فوبیایی به خطر بیافتد.

اضطرابی که فرد از آن رنج می برد، او را به دوری از محرک های ترس سوق می دهد، که در مورد پوگونوفوبیا عامل اصلی ترس، ریش است.

در این مقاله همراه با ما باشید تا ترس از ریش را بیشتر مورد بررسی و تحلیل قرار دهیم و دلایل و روش های مقابله با آن را بیاموزیم.

چرا و چطور؟

شخصی که به این نوع فوبیا مبتلا است، به عنوان مثال، از ملاقات با افراد (مردان) با ریش اجتناب می کنند. این عمل اجتناب مداوم می تواند منجر به ایجاد اختلالات ذهنی نیز شود. اختلالاتی که در زندگی روزمره فرد نیز اثرگذار است.

طبق طبقه بندی اختلالات اضطرابی، این فوبیا بر عملکرد اجتماعی و شغلی فرد نیز تأثیر می گذارد. به عنوان مثال، فرد مبتلا از تماس با افرادی که ریش دارند، عزیزان یا غریبه ها اجتناب می کند.

همچنین ممکن است از رفتن به مدرسه یا محل کار خود نیز مقاومت کند. زیرا هر یک از معلمان یا همکارانشان ریش دارند. به طور کلی، پرهیز آن ها از ریش در طولانی مدت می تواند منجر به ایجاد افسردگی شود.

پوگونوفوبیا ترسی غیرمنطقی از ریش است. نوعی فوبیای خاص است که در آن فرد بیزاری شدید از ریش را تجربه می کند.

علائم پوگونوفوبیا

مانند تمام فوبیاهای خاص دیگر، پوگونوفوبیا نیز علامت کانونی اضطراب را به همراه دارد.

افرادی که از ترس غیرمنطقی از بسیاری چیزها رنج می برند دچار اضطراب بسیار شدید نیز هستند که همانطور که ذکر شد می تواند منجر به حملات پانیک شود.

هنگامی که فرد دچار اضطراب شدید می شود، بدن سایر علائم فیزیولوژیکی منفی را نیز تجربه می کند. مانند افزایش ضربان قلب یا بسیاری از موارد دیگر که حالت های منفی در بدن ایجاد می کند.

هنگامی که بیمار فکر می کند اطراف محرک های ترس است، به دلیل هجوم آدرنالین دچار استرس و تنش شدید روحی و ذهنی می شود.

در این حالت، پاسخ های فیزیولوژیکی بدن به فرد کمک می کند در موقعیت های ترسناک تصمیم گیری کند.

اینگونه افراد در موقعیت هایی که با فوبیای خود مواجه می شوند یا تصمیم می گیرند از موقعیت فرار کنند، یا از حملات پانیک رنج ببرند یا در حالت سوم با ترس خود مبارزه کنند.

پوگونوفوبیا، ترس از ریش است که توسط افراد به طرق مختلف تجربه می شود. ممکن است فرد از انواع ریش ها بترسد. برخی از افراد نیز ممکن است از نوع خاصی از ریش بترسند.

همچنین برخی از افراد نیز ممکن است بر اساس تجربیات گذشته و شدت فوبیا، علائم شدیدتری نسبت به دیگری داشته باشد.

فرد باید حداقل 6 ماه اضطراب را تجربه کند تا به طور قطعی این نوع فوبیا را برای او تشخیص داد. علائمی که در فرد مبتلا به پوگونوفوبیا وجود دارد، عبارت است از:

اضطراب مفرط هنگام قرار گرفتن در معرض ریش
اضطراب مفرط هنگام فکر کردن به ریش
ناتوانی در مدیریت اضطراب
حملات شدید پانیک
اجتناب و دوری از مکان ها یا موقعیت هایی که ممکن است فرد با ریش مواجه شود
افزایش ضربان قلب
تنگی نفس
تنش عضلانی
حالت تهوع
احساس سرگیجه یا غش کردن
تعریق بیش از حد بدن
لرزش دست ها و بدن
گرگرفتگی های بدن
دلشوره داشتن
خشک شدن دهان
میگرن
گریه کردن یا جیغ زدن

برای اینکه فرد مبتلا به پوگونوفوبیا تشخیص داده شود، باید حداقل 3 تا 5 مورد از این علائم (از جمله اضطراب) بالا را در هنگام موجهه با ریش تجربه کند.

علل پوگونوفوبیا

پوگونوفوبیا، مانند سایر فوبیاها، هیچ علت شناخته شده ای ندارد. در این فوبیا، فرد هنگام قرار گرفتن در معرض ریش، اضطراب شدیدی را تجربه می کند.

این نوع فوبیای خاص می تواند نتیجه تعدادی از عوامل مانند عوامل بیولوژیکی (ژنتیک) و یا عوامل محیطی (تجارب گذشته یا محیط اجتماعی فرد) باشد.

ژنتیک به ژن ها و انتقال دهنده های عصبی در بدن ما اشاره دارد. فردی با سابقه خانوادگی فوبیا یا اختلال روانی شانس بیشتری برای ابتلا به اختلال مشابه یا متفاوت در آینده دارد.

زیرا ژن های والدین به فرزندانشان منتقل می شود، بنابراین هرگونه تغییر در ژن های والدین به فرزند به ارث می رسد.

این تمایل ژنتیکی برای ایجاد اختلال روانی یا فوبیای خاص را می توان به عنوان عامل نیز نام برد.

بر این اساس، فردی که دارای استعداد ژنتیکی است تا زمانی که محرکی وجود نداشته باشد، علائم پوگونوفوبیا را بروز نخواهد داد.

محرک محیطی نیز می تواند به صورت فردی باشد که به پوگونوفوبیا مبتلا می شود زیرا در کودکی توسط فردی که ریش داشت مورد آزار جسمی یا جنسی قرار می گرفت.

از آن زمان به بعد، فرد مبتلا، ریش را به ضربه ای که از آن متحمل شده بود، مرتبط می کرد و در نتیجه آن دچار پوگونوفوبیا می شود.

درمان پوگونوفوبیا

پوگونوفوبیا، مانند سایر فوبیاهای خاص، از درمان خاصی برخوردار نیست و نیازمند روش های درمانی ترکیبی است که در طولانی مدت پاسخ می دهد.

مانند همه فوبیاهای دیگر، پوگونوفوبیا یا ترس از ریش با تعدادی از درمان های مختلف از جمله، مواجهه درمانی، درمان شناختی رفتاری و یا داروهایی که اضطراب یا سایر علائم فیزیکی را کاهش می دهند، درمان می شود.

درمان شناختی-رفتاری (CBT)

درمان شناختی-رفتاری یکی از رایج ترین درمان ها برای بیمارانی است که تقریباً انواع اختلالات روانی را دارا هستند. پوگونوفوبیا به عنوان ترس از ریش به صورت غیرمنطقی تعریف می شود.

بنابراین، درمانگر به بیمار کمک می کند تا افکار غیرمنطقی را با افکار منطقی تری جایگزین کندو به بیماران در تجزیه و تحلیل و توجیه احساس خود در مورد مواجهه با ریش، کمک کنند.

درمانگران به افرادی که به این اختلال ذهنی دچار هستند، کمک می کنند تا دلایل ترس خود را کشف کنند، سپس افکار مثبت و خوشایند را در اختیار این افراد قرار می دهند.

به بیمار گفته می شود که دفتر خاطرات فکری (با ستون ABCD) داشته باشد که جایگزینی برای هر فکر غیرمنطقی است که دارد و در هنگام فکر کردن به موقعیت خاص، آن را به یاد آورد.

ABCD مخفف موارد زیر است:

A (antecedents) گذشته: موقعیت یا محرکی که از قبل وجود دارد
B (belief) باور: فکری که در آن موقعیت تحریک کننده به ذهن فرد می رسد.
C (consequences) پیامدها: علائم یا احساسات ناشی از آن رویداد یا فکر خاص فرد
D (dispute) اختلاف: افکار منطقی ارائه شده توسط درمانگر در تلاش برای مخالفت یا به چالش کشیدن باورهای غیرمنطقی فرد.

آخرین بخش از خاطرات فکری چیزی است که بسیار در کمک به احساس خوب یا اضطراب کمتر داشتن به فرد کمک می کند و نقش مهمی در درمان دارد.

درمان از طریق مواجهه Exposure Therapy

این یکی از متداول ترین روش های درمان بیماران مبتلا به پوگونوفوبیا (یا هر نوع فوبی خاص دیگری) است.

در این روش درمانی، بیمار در بازه زمانی معین، در معرض منبع ترس خود قرار می گیرد. برای شروع درمان، درمانگر بیمار را در معرض کمترین محرک ها قرار می دهد، مثلاً تصویر مردی با ریش.

همانطور که درمان پیشرفت می کند و بیمار می تواند احساسات اضطرابی خود را کنترل کند، می توان از تصویرسازی استفاده کرد تا درمان را قدم به قدم جلوتر برد.

در این بخش از درمان، از بیمار خواسته می شود موقعیتی را تجسم کند که در آن مردی با ریش را می بیند.

در طی فرآیند تصویرسازی، شخص در واقع احساس می کند که در آن موقعیت یا مکان خاص قرار دارد و حواس مختلفی را تجربه می کند.

هنگامی که فرد با موفقیت و بدون احساس اضطراب این مرحله را پشت سر گذاشت، سپس در معرض ریش واقعی قرار می گیرد.

در حالی که بیمار در طول مراحل مختلف درمان در معرض شدت های مختلف محرک ها قرار می گیرد، درمانگر به طور همزمان تمرین های مقابله ای و دفاعی را به او آموزش می دهد.

این تمرینات شامل تکنیک های تنفسی یا روش های آرام سازی عضلانی است که برای کاهش اضطراب، در شرایط واقعی مورد استفاده فرد قرار می گیرد.

این روش درمانی به فرد می آموزد که چگونه هنگام قرار گرفتن در معرض محرک های ترس، آرامش خود را به خوبی حفظ کند.

قبل از شروع روش درمان با مواجهه، درمانگر باید شدت ترس بیماران را دریابد که بفهمد آیا بیماران قادر به انجام این درمان خواهند بود یا خیر.

زیرا نباید هیچ گونه آسیب جسمی یا روانی در طول فرآیند درمان به بیمار متحمل شود.

به طور کلی در این روش درمانی، فرد نسبت به ترسش از ریش درمان می شود و این درمان تا زمانی ادامه می یابد که موقعیت های مختلف را بدون حملات اضطراب یا تنش شدید، تحمل کند.

کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی (Mindfulness-Based Stress Reduction -MBSR)

کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی، مدیتیشن درمانی است که برای مدیریت استرس یا اضطراب استفاده می شود. این روش درمانی، برنامه 8 هفته ای را دارا است که شامل جلسات گروهی نیز می شود.

در جلسات گروهی، مدیتیشن ذهن آگاهی و یوگا انجام می شود. سخنرانی ها و بحث های گروهی نیز برای صحبت در مورد سلامت روان و افزایش تعامل افراد درگیر این نوع فوبیا با یکدیگر انجام می شود.

در مدیتیشن، داشتن تمرکز حواس، به فرد یادآوری می شود، به عنوان مثال روی احساسات در حین تنفس یا ریتم بالا و پایین رفتن قفسه سینه در مدیتیشن، تمرکز می شود.

چنین امری توجه فرد را از موقعیتی استرس زا به موقعیتی که خنثی و آرام بخش است، منحرف می کند.

برای درمان سریع و موثر در این روش درمانی، به بیماران مجموعه ای از کارهای خانگی نیز داده می شود، به عنوان مثال 45 دقیقه جلسات یوگا و مدیتیشن به مدت 6 روز در هفته و ثبت نتایج و احساسات خود در کتاب یا دفترچه روزانه به مدت 15 دقیقه.

رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT– Dialectical Behavior Therapy)

رفتار درمانی دیالکتیکی از روش های درمانی مؤثر برای درمان پوگونوفوبیا است. این روش بیشتر برای افرادی که از اختلالات شخصیتی رنج می برند، استفاده می شود.

همچنین برای بیمارانی که از فوبیا ترس از ریش رنج می برند نیز مفید است.

در روش درمانی رفتار درمانی دیالکتیکی، مهارت های مقابله ای آموزش داده می شود که حدود 6 ماه زمان برده و می تواند به صورت گروهی باشد.

مرحله اول روش درمانی رفتار درمانی دیالکتیکی، لبخند است. لبخند تکنیکی برای بیمارانی است که به دلیل افکار غیرمنطقی، بسیار مضطرب هستند.

این تکنیک به “نیمه لبخند” نیز معروف است زیرا ابتدا به فرد توصیه می شود به محرک هایی فکر کند که او را می ترساند یا ناراحت می کند و در حین انجام این کار به او گفته می شود با لبخندی ظریف گوشه های دهان خود را بلند کند.

لبخند زدن آن چیزی نیست که به خلاص شدن از شر این افکار ناخوشایند کمک کند، بلکه توانایی برای فرد است که خود را از فکر کردن به افکار بد در حالی که نیمه لبخند می زند، دور کند.

مرحله دوم روش درمانی رفتار درمانی دیالکتیکی، تکنیکی است که در گروه های رفتار درمانی دیالکتیکی استفاده می شود و به فرد کمک می کند تا از شر افکار منفی خلاص شود.

در این مرحله به افراد گفته می شود که بر زمان حال تمرکز کنند و به آنچه در آن لحظه در اطرافشان می گذرد، توجه داشته باشند.

این مرحله به شکستن پیوند بین ذهن بیمار و هر نوع فکر منفی که ممکن است در آن زمان به سراغش بیاید، کمک می کند.

به عنوان مثال، به شخص گفته می شود که روی نفس خود یا بوی غذای خاصی که به او داده می شود، تمرکز کند و از حس بویایی خود استفاده کند.

مرحله سوم رفتار درمانی دیالکتیکی، مهارت های تحمل پریشانی است. این مرحله به افراد می آموزد که در مواقعی که مضطرب هستند یا از نظر عاطفی تحت فشار هستند، خود را به روش های سالم آرام کنند.

افراد اجازه دارند تصمیمات عاقلانه و منطقی بگیرند و اقدامات فوری را برای خود انجام دهند.

مهارت های پذیرش واقعیت نیز تحت این مرحله آموخته می شود تا افراد واقعیت را به طور کامل بپذیرند و در آینده برای نحوه رسیدگی به مشکل خود، برنامه ریزی کنند.

یوگا و مدیتیشن

یوگا و مدیتیشن، فقط یکی از روش های درمانی متعددی نیستند که برای درمان ترس از ریش استفاده می شود، بلکه یکی از رایج ترین روش های آرامش بخشی است که توسط بسیاری از افراد مورد استفاده قرار می گیرد.

از طریق یوگا و مدیتیشن، ذهن فرد به سمت چیزی سازنده تر و آرام منحرف می شود و اجازه می دهد افکار منفی و پریشانی که سبب ناراحتی می شود، از بین برود.

هاتا یوگا یکی از انواع مختلف یوگا است. تکنیک های تنفسی یا تصاویری که فرد در حالت یوگا ایجاد می کند، عواملی هستند که سبب می شوند فرد احساس اضطراب کمتری داشته باشد و ذهن او را از افکار منفی نسبت به ریش منحرف کند.

دارو درمانی

داروها برای کاهش علائم فیزیکی ناشی از پوگونوفوبیا استفاده می شوند. اثربخشی داروها بسیار سریع است، زیرا حداقل 2 هفته پس از مصرف دارو، پیشرفت در سلامتی بیماران آغاز می شود.

دارو درمانی نوعی از درمان بیولوژیکی است و در صورتی مؤثر است که علت فوبیا فقط ژنتیکی باشد.

با این حال، این داروها نباید بدون تجویز یا مشورت پزشک مصرف شوند. در درمان این فوبیا از دو نوع دارو استفاده می شود:

داروهای ضد اضطراب

داروهایی مانند کلونوپین که داروهای ضد اضطراب هستند. این داروها بیشتر برای بیمارانی استفاده می شوند که حملات پانیک را تجربه می کنند و با اتصال به سلول های گیرنده مغز که سبب علائم ناخوشایند می شوند، اضطراب فرد را کاهش می دهند.

داروهای ضد افسردگی

این داروها همانطور که از نام شان پیداست نه تنها افسردگی را درمان می کنند بلکه در درمان فوبیا نیز بسیار موثر هستند.

داروهایی مانند پاکسیل که سبب کاهش احساسات اضطرابی در فرد می شود و عامل ایجاد آرامش در فرد است. این داروها باید به صورت روزانه و با مشورت با پزشک و نسخه مصرف شوند.

نتیجه گیری

پوگونوفوبیا نوعی بیزاری شدید و ترس از ریش است. معروف است که مارگارت تاچر مبتلا به پوگنوفوبیا بوده است و به نظر می رسد که برخی از افراد نزدیک او از این موضوع با خبر بوده اند.

این اصطلاح از دو مشتق یونانی تشکیل شده است که عبارتند از pogon (زیبایی) و فوبیا (ترس).

مشخص کردن اینکه چرا افراد زیادی از ریش می ترسند دشوار است، اما کلیشه های زیادی وجود دارند که در دوران مدرن منسوخ شده اند.

مانند هر فوبیای دیگری، کارهای خاصی وجود دارد که می توان برای کاهش اضطراب در خصوص افرادی که از ریش می ترسند، انجام داد.

برخی از پزشکان دارو ارائه می دهند، اگرچه دارو به عنوان یک روش درمانی طولانی مدت توصیه نمی شود.

برخی نیز به روش درمانی روانی و ذهنی اشاره دارند که شامل مواردی مانند رفتار درمانی و دیگر روش های درمانی این چنینی است.