سلامت روان فردی و عوامل تأثیرگذار بر آن
زندگی امروزی همه افراد جامعه به خاطر انواع مشکلات درونی و بیرونی تأثیرات منفی بر روان گذاشته است. اما واقعاً سلامت روان چیست ؟ چه فاکتور هایی می توانند تأثیرات مثبت و منفی بر آن داشته باشند؟ برای پاسخ این سؤالات شما را دعوت به مطالعه این مقاله می کنیم.
درگیری فکری که به خاطر اختلالات روانی فرد را دچار گیجی می کند
سلامت روان از نظر مردم
در واقع سلامت روان به معنی رفاه شناختی، رفتاری و عاطفی تعریف می شوند. در این زمینه همه جوانب درباره نحوه تفکر، احساس و رفتار های یک فرد یا یک جامعه بررسی می شود. مردم گاهی اوقات از اصطلاح “سلامت روان” به معنای عدم وجود اختلال روانی استفاده می کنند.
سلامت روانی تأثیر بسیار زیادی بر زندگی فردی همه مردم می گذارد. روابط، سلامتی جسمانی، پیشرفت در کسب وکار، جذب موفقیت همه نیازمند یک روان سالم و خوب است. اما همیشه این سلامت روانی برای همه مردم یکسان نیست و نمی شود.
برخی از افراد دچار اختلالات روانی مختلفی هستند که زندگی هر یک از آن ها تحت تأثیر میزان شدت این مشکلات پیش می رود. اما هدف این مقاله بیشتر تمرکز کردن برای داشتن یک روان سالم و آرام است. همه مردم باید سعی کنند تا زندگی خود را بهبود دهند و به درجات بالای رشد فردی در جامعه برسند.
مراقبت از سلامت روان می تواند توانایی فرد برای لذت بردن از زندگی را حفظ کند. انجام این کار مستلزم رسیدن به تعادل بین فعالیت های زندگی، مسئولیت ها و تلاش برای دستیابی به آرامش روانی و کسب موفقیت است.
عوامل خارجی یا داخلی (روانی – احساسی) مانند استرس، افسردگی و اضطراب همگی می توانند بر سلامت روان تأثیر بگذارند و روال زندگی فرد را مختل کنند. اگرچه استفاده از واژه های سلامت روان بین مردم رایج شده است، اما اکثر پزشکان آن ها را به عنوان اختلالات روانی می شناسند و بر این باورند که ریشه فیزیکی دارند.
در این مقاله منظور مردم از سلامت روان و بیماری روانی را توضیح می دهیم؛ همچنین شایع ترین انواع اختلالات روانی، علائم اولیه آن و نحوه درمان این اختلالات روانی را توضیح می دهیم.
سلامت روان چیست ؟
سلامت روان حالتی از رفاه است که در آن فرد به توانایی ها خود پی می برد؛ همچنین می تواند با استرس های عادی زندگی کنار آید، به نحو مؤثرتری در جامعه فعالیت کند و به پیشرفت جامعه کمک کند.
طبق گفته های سازمان جهانی بهداشت، سلامت روان بیشتر از فقدان اختلالات یا ناتوانی های روانی است. اوج سلامت روانی فقط در زمینه پیشگیری با جلوگیری از فعالیت های مضر برای روان تعریف نمی شود؛ بلکه مراقبت از سلامتی و شادی های مستمر در کنار آرامشی ماندگار هم قابل تعریف است.
همچنین تاکید می کنند که حفظ، پایداری یا بازیابی سلامت روانی برای هر فرد نسبت به افراد دیگر گوناگون هستند؛ همچنین طرز فکر یک کشور، جامعه و فرهنگ هر کشور در رابطه با این موضوع تأثیرات متفاوتی به همراه دارد.
در ایالات متحده، اتحادیه ملی بیماری های روانی تخمین می زند که تقریباً از هر 5 بزرگسال، 1 نفر هر سال مشکلات سلامت روان را تجربه می کند.
بر اساس گزارش مؤسسه ملی سلامت روان (NIMH) در سال 2017، حدود 11.2 میلیون بزرگسال مورد اعتماد پژوهش های روانی در ایالات متحده که برابر با 4.5 درصد از بزرگسالان است، دارای وضعیت روانی شدید بودند.
عوامل خطر آفرین برای سلامت روان
همه افراد بدون توجه به سن، جنس، درآمد یا قومیت، خطر ابتلا به اختلالات روانی را دارند. در ایالات متحده و بسیاری از کشورهای توسعه یافته، اختلالات روانی یکی از دلایل اصلی ناتوانی افراد جامه برای فعالیت داشتن در کاری شناخته شده است.
شرایط اجتماعی و مالی، عوامل بیولوژیکی و انتخاب های سبک زندگی همگی می توانند سلامت روان فرد را شکل دهند. بخش بزرگی از افراد مبتلا به اختلالات سلامت روان در یک زمان، بیش از یک بیماری دارند که احتمال داده می شود از این بیماری ها اطلاعی نداشته باشند.
توجه به این نکته مهم است که سلامت روانی خوب به تعادل ظریف عوامل بستگی دارد. چندین فاکتور موجود در زندگی فرد یا در جامعه می توانند با همکاری و تلفیق شدن به اختلالات روانی فرد کمک بسیاری کنند. چند نمونه از این عوامل به شرح ذیل است.
فشار های اجتماعی و اقتصادی مستمر
داشتن قدرت اقتصادی محدود، تعلق داشتن به گروه قومی خاصی که مورد آزار و اذیت قرار گرفته است می تواند تأثیرات منفی بر سلامت روان فرد بگذارد. یک مطالعه در سال 2015 بر روی 903 خانواده در ایران نشان داده که چندین عامل اجتماعی – اقتصادی رابطه مستقیم با اختلالات روانی داشته است.
این عوامل نظیر فقر، زندگی در حومه شهر و مشاغلی با ساعت کاری بالا و حقوق ناکافی یا امثال این ها هستند. همچنین محققان به این نتیجه رسیدن که دردسترس بودن یا کیفیت درمان فقط برای یک گروه خاص در موجود است. بدان معنی است که قشر فقیر نمی توانند به مشاوران و روان شناسان برای درمان مراجعه کنند.
اما فاکتور هایی که بر سلامت روان تأثیرگذار هستند به 2 دسته تقسیم می شوند. فاکتورهای قابل تغییر و فاکتورهای ثابت.
فاکتورهای قابل تغییر در رابطه با اختلالات سلامت روان عبارت اند از:
- شرایط اجتماعی – اقتصادی، برای مثال، آیا کار در منطقه محل سکونت یا اطراف آن شغل وجود دارد یا خیر؟
- اشتغال
- سطح مشارکت اجتماعی فرد
- تحصیلات
- کیفیت مسکن
چنین عواملی در موقعیت های مختلف تغییر می کنند و اما فاکتورهای غیر قابل تغییر در رابطه با سلامت روان عبارت اند از:
- جنسیت
- سن
- قومیت
این فاکتورها از بدو تولد تا آخرین لحظه زندگی فرد تأثیرت خود را به همراه خواهد داشت. محققان دریافتند که زن بودن خطر ابتلا به سلامت روانی بد را 3.96 برابر افزایش می دهد. همچنین افرادی که دارای “وضعیت اقتصادی ضعیف هستند” نیز بالاترین امتیاز را در رابطه با اختلالات سلامت روان در پژوهش ها کسب کردند.
عوامل بیولوژیکی
وقتی که درباره موضوع سلامت روان چیست و عوامل تأثیرگذار آن صحبت می کنیم، یکی از فاکتورهای دخیل در سلامت روان افراد فاکتورها بیولوژیکی فرد هست. این فاکتور از زمان تولد فرد تا زمان مرگ همراه او خواهند ماند و به هیچ عنوان قابل تغییر نخواهند بود. البته همیشه این فاکتور مشکل ساز نیست.
اختلالات رایج در سلامت روان
شایع ترین انواع بیماری های روانی در جامعه 3 بیماری هستند که به آن ها اشاره می کنیم.
- اختلالات اضطرابی
- اختلالات خلقی
- اختلالات اسکیزوفرنی
بیماری های روانی دیگری هم وجود دارد ولی بیشتر این 3 مورد باعث اختلال زندگی افراد در جامعه شده اند.
6 راه مبارزه با اختلالات روانی توسط خود فرد
اختلالات اضطرابی
اختلالات اضطرابی در اکثر کشور های در حال توسعه، بیماری روانی رایجی شناخته شده اند. افراد مبتلا به این بیماری، ترس یا اضطراب شدیدی دارند که با مواجهه اشیا یا موقعیت های خاصی دچار اضطراب می شوند. اکثر افراد مبتلا به اختلال اضطراب سعی می کنند از قرار گرفتن در معرض هر چیزی که باعث اضطراب آنها می شود اجتناب کنند.
اختلالات هراس (Panic Disorders) و فوبیا (ترس شدید)
افراد مبتلا به اختلال هراس، حملات پانیک را به طور منظم تجربه می کنند؛ این حملات شامل وحشت ناگهانی و طاقت فرسا یا احساس فاجعه و مرگ قریب الوقوع می توانند باشند.
در رابطه با فوبیا، فوبیاها انواع بسیار زیادی دارند که هر یک ترسی از چیزی، شخصی، حیوانی یا مکانی هستند. اما به طور کلی این فوبیا ها به 3 دسته تقسیم می شوند.
- فوبیای ساده. ترس از عنکبوت، حیوان، صحنه یا یک شیء خاص
- فوبیای اجتماعی. گاهی اوقات به عنوان اضطراب اجتماعی شناخته می شود، این ترس از قرار گرفتن در معرض قضاوت دیگران است. افراد مبتلا به فوبیای اجتماعی اغلب قرار گرفتن در محیط های اجتماعی را محدود می کنند.
- آگورا فوبیا. ترس از مکان های شلوغ و انزوا طلبی معنی می شود.
فوبیا عمیقاً شخصی هستند و پزشکان از هر نوع آن اطلاعات کاملی ندارند. ممکن است هزاران فوبیا وجود داشته باشد! ممکن است چیزی برای یک فرد غیرعادی به نظر برسد، ممکن است مشکلی جدی باشد که بر زندگی روزمره فرد مسلط شده باشد.
زمینه های اختلالات روانی و دلیل های هر بعد
اختلال استرس پس از آسیب (PTSD)
از دیگر عواملی که در زمینه “ سلامت روان چیست ؟” امروزه تأثیرات بیشتر و جدی تری بر افراد جامعه گذاشته است اختلال PTSD است. این اختلال زمانی برای فرد به وجود می آید که فرد پس از مشاهده یک سانحه دچار اضطراب و استرس بسیار زیادی شود.
اختلالات خلقی
مهم ترین و در عین حال ساده ترین فاکتور داخلی که می تواند هم جنبه مثبت و هم جنبه منفی برای سلامت روانی افراد داشته باشد. این نوع اختلال عمده ترین نوع از میان عوامل دیگر شناخته شده. این نوع اختلال به 3 دسته تقسیم می شود.
افسردگی اساسی
یک فرد مبتلا به افسردگی اساسی، خلق و خوی ضعیفی خواهد داشت. همچنین علاقه خود را به فعالیت ها و رویدادهایی که قبلاً از آنها لذت می برد، از دست می دهد. چنین افرادی دوره های طولانی غم و اندوه را تجربه خواهند کرد.
اختلال دوقطبی بودن
فرد مبتلا به اختلال دوقطبی تغییرات غیرمعمولی را در خلق و خو، سطح انرژی، سطح فعالیت و توانایی ادامه زندگی خود تجربه می کند.
اختلال عاطفی فصلی (SAD)
کاهش تحرکات فردی وابسته به نور روز در طول ماه های پاییز، زمستان و اوایل بهار باعث این نوع افسردگی اساسی می شود. بیشتر در کشورهایی که دور از خط استوا هستند رایج است.
اختلالات اسکیزوفرنی
به نقل از سازمان NIMH، علائم اسکیزوفرنی معمولاً بین سنین 16 تا 30 سالگی آشکار می شوند. فرد افکاری خواهد داشت که تکه تکه به نظر می رسند و همچنین ممکن است پردازش اطلاعات برایشان سخت باشد.
اسکیزوفرنی علائم منفی و مثبت دارد. علائم مثبت شامل هذیان گویی، اختلالات فکری و توهم زدن هستند. علائم منفی هم شامل کناره گیری، عدم انگیزه و خلق و خوی یکنواخت یا نامناسب هستند.
علائم
برای کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با “ سلامت روان چیست ” باید از علائم این بیماری یا اختلالات مطلع باشید. برخی از این علائم به شرح ذیل هستند.
- کناره گیری از دوستان، خانواده و همکاران
- اجتناب از فعالیت هایی که معمولاً از آن لذت می برند
- زیاد یا کم خوابیدن
- خوردن زیاد یا خیلی کم
- احساس ناامیدی
- سطح انرژی پایین مستمر
- استفاده از مواد تغییر دهنده و تحریک کننده خلق و خو، از جمله الکل و نیکوتین
- آشکار شدن احساسات منفی
- گیج شدن
- ناتوانی در انجام وظایف روزانه، مانند رسیدن به محل کار یا پختن غذا
- داشتن افکار یا خاطرات تکراری
- فکر آسیب رساندن فیزیکی به خود یا دیگران
- شنیدن نامعمول صداها
- تجربه کردن توهم
فردی که دارای چنین علائمی است، در معرض ابتلا به اختلالات روانی قرار دارد.
روش های درمان
همه افراد برای رسیدن به موفقیت های خود تمایل زیادی به سعی و کوشش بسیار دارند؛ بنابراین افرادی که از اختلالات روانی خود آگاه هستند، باید بکوشند تا این بیماری روانی را از خود دور یا آن را معالجه کنند.
5 روش بهبود یا درمان اختلالات روانی
برای معالجه روش های بسیار زیادی وجود دارد.
مدیتیشن
این روش یکی از بهترین روش ها برای رسیدن به خودآگاهی و تمرین برای رسیدن به موفقیت است. با کمک این روش می توانید تمرکز خود را روی افکار و رفتار های خود بیشتر کنید.
مراجعه به مشاوران یا روان شناسان
از مؤثرترین روش ها برای رسیدن به جواب در کم ترین زمان، مراجعه به متخصصان و مشاوران حیطه روان است. با کمک این افراد می توانید برنامه ریزی بسیار بهتری برای رسیدن به رشد فردی داشته باشید.
مطالعه کردن
کم هزینه ترین روش برای درمان اختلالات روانی مطالعه کردن است. با کسب آگاهی نسبت به مشکلات خود می توانید برای درمان آن ها دست به اقدام بزنید.
کلام آخر
امیدواریم که این مقاله پاسخ سؤال “ سلامت روان چیست ؟ شما را داده باشد. باید در نظر داشته باشید که این موضوع بسیار وسیع است! برای بهبود سطح ارتقا زندگی خود بهتر است هرچه سریع تر پس از آگاهی نسبت به مشکلات روانی خود اقدام کنید تا زندگی روزمره خود را راحت تر و بهتر در آرامش بگذرانید.
منبع:
- https://www.medicalnewstoday.com/articles/323454
- https://www.mentalhealth.gov/basics/what-is-mental-health
