آنچه باید در مورد تروما بدانید
تروما پاسخ عاطفی فرد به تجربه ای ناراحت کننده است. بر اساس آمار و تحقیقات تعداد کمی از مردم می توانند زندگی را بدون مواجهه با نوعی آسیب سپری کنند.
برخلاف سختی های معمولی، رویدادهای آسیب زا معمولاً ناگهانی و غیرقابل پیش بینی هستند و تهدیدی جدی برای زندگی.
مانند آسیب بدنی یا مرگ. چنین آسیب های اصولا خارج از کنترل فرد هستند و باید از بیرون درمان یا مدیریت شوند.
مهمتر از همه، چنین رویدادهایی آسیب زا هستند و احساس امنیت فرد را تضعیف می کنند و این حس را ایجاد می کنند که هر لحظه ممکن است فاجعه ای برای او رخ دهد.
از دست دادن والدین در دوران کودکی، تصادفات رانندگی، خشونت فیزیکی، تجاوز جنسی، تجربه های مرتبط با جنگ نظامی، از دست دادن غیرمنتظره یکی از عزیزان، معمولاً رویدادهای آسیب زای شدید هستند.
در این مقاله با ما همراه باشید تا بررسی و تحلیل کنیم که تروما چیست، انواع آن کدام است و چگونه باید با آن مواجه شد؟
انواع تروما
تروما انواع مختلفی دارد که می تواند با توجه به شرایط گوناگون، هر کدام از آن ها در فرد به وجود آید. برخی از انواع آن عبارت است از:
ترومای مزمن
ترومای حاد یا ترومای مزمن، منعکس کننده پریشانی شدید، بلافاصله پس از یک حادثه است و نوع واکنش آن کوتاه مدت است.
نمونه های رایج ترومای مزمن عبارت است از تصادف اتومبیل، تجاوز فیزیکی یا جنسی، یا مرگ ناگهانی یکی از عزیزان.
ترومای مزمن می تواند از رویدادهای مضری که تکرار یا طولانی مدت می شوند نیز ناشی شود.
همچنین ترومای مزمن می تواند در پاسخ به خشونت مداوم، بی توجهی، سوء استفاده (عاطفی، فیزیکی یا جنسی) و خشونت خانگی ایجاد شود.
ترومای پیچیده
ترومای پیچیده می تواند از تجربه رویدادهای آسیب زای مکرر یا چندگانه که امکان فرار از آن وجود ندارد، ایجاد شود.
حس به دام افتادن از ویژگی های این نوع از تروما است. مانند انواع تروما، می تواند احساس ایمنی را در فرد تضعیف کند و سبب ایجاد هوشیاری بیش از اندازه، نظارت مداوم (طاقت فرسا) از محیط برای احتمال تهدید شود.
ترومای ثانویه یا جانشین
ترومای ثانویه یا جانشین از قرار گرفتن در معرض رنج دیگران ناشی می شود و می تواند به کسانی که در حرفه هایی هستند که با آسیب و ضرب و شتم سروکار دارند، ضربه بزند.
به طور مثال پزشکان، نیروهای امدادی و مجریان قانون. با گذشت زمان، چنین افرادی در معرض خطر خستگی شغلی هستند، که به موجب آن از حمایت عاطفی روی افراد دیگر برای محافظت از خود اجتناب می کنند.
تجربه نامطلوب دوران کودکی (ACE)
تجارب نامطلوب دوران کودکی (ACE) طیف وسیعی از موقعیت های دشواری را شامل می شود که کودکان یا مستقیماً در دوران رشد با آن ها مواجه می شوند یا شاهد آن ها هستند.
این نوع از تروما می تواند روند طبیعی رشد فردی را مختل کنند و آسیب عاطفی آن نیز تا بزرگسالی طولانی شود.
از دست دادن والدین، بی توجهی، سوء استفاده عاطفی، فیزیکی یا جنسی، و طلاق از رایج ترین انواع تجارب نامطلوب در دوران کودکی هستند.
مردم چگونه به حوادث آسیب زا یا تروما واکنش نشان می دهند؟
در راستای تعریف تروما چیست باید اشاره کرد که افراد به وقایع آسیب زا به روش های مختلفی واکنش نشان می دهند.
اغلب علائم قابل مشاهده ای برای تروما وجود ندارد، اما ممکن است افراد واکنش های احساسی جدی نسبت به آن داشته باشند. شوک و انکار حادثه در مدت کوتاهی پس از رخداد آن، از واکنش های طبیعی فرد است.
شوک و انکار حادثه اغلب برای محافظت از خود در برابر تأثیرات عاطفی رویداد است. ممکن است احساس بی حسی یا جدا شدن نیز در فرد به وجود آید.
گذشتن از شوک اولیه معمولاً 4 تا 6 هفته پس از وقوع حادثه طول می کشد. این مدت زمان در واقع به عنوان تفاوت بین واکنش استرسی حاد (در عرض 4 هفته از رویداد) یا واکنشی پس از وقوع حادثه (معمولاً پس از 4-6 هفته) دیده می شود.
هنگامی که فرد از شوک اولیه عبور کرد، واکنش به رویداد آسیب زا ممکن است متفاوت با گذشته باشد. واکنش های رایجی که به طور کلی فرد حادثه دیده دارد و پاسخی کوتاه برای تروما چیست، عبارت است از:
- خاطرات مکرر حادثه یا به اصطلاح فلاش بک آن
- کابوس های شبانه
- ترس شدید از اینکه رویداد آسیب زا تکرار شود، به ویژه در حوالی سالگرد رویداد (یا هنگام بازگشت به صحنه رویداد اصلی)
- کناره گیری و انزوا از فعالیت های روزمره
- اجتناب مداوم از یادآوری حادثه
- تغییر در خلق و خو یا تغییر در الگوهای فکری فرد
- تحریک پذیری بالای فرد نسبت به محیط پیرامون خود
- تغییرات خلقی ناگهانی و چشمگیر
- مضطرب بودن و عصبی بودن فرد
- احساس خشم
- انکار حادثه
- افسردگی که معمولاً می تواند همراه با استرس حاد باشد
- مشکل در تمرکز و تفکر
- تغییر خواب یا احساس بی خوابی
- علائم فیزیکی استرس، مانند سردرد و حالت تهوع
- بدتر شدن وضعیت پزشکی موجود
وضعیتی که به عنوان اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) شناخته می شود، گاهی اوقات ممکن است پس از تجربه رویداد تهدید کننده زندگی یا شاهد مرگ عزیزی رخ دهد.
PTSD نوعی اختلال اضطرابی است که بر هورمون های استرس تأثیر می گذارد و واکنش بدن به استرس را تغییر می دهد. افراد مبتلا به این اختلال به حمایت اجتماعی قوی و درمان مداوم نیاز دارند.
بسیاری از کهنه سربازانی که از جنگ باز می گردند دچار اختلال استرس پس از سانحه می شوند. اختلال استرس پس از سانحه می تواند واکنش فیزیکی و احساسی شدید به هر نوع فکر یا خاطره ای از رویداد ایجاد کند.
همچنین ممکن است اختلال استرس پس از سانحه ماه ها یا سال ها پس از تروما نیز ادامه داشته باشد.
تا به امروز کارشناسان متوجه نشده اند که چرا برخی افراد پس از حادثه دچار اختلال استرس پس از سانحه می شوند، در حالی که برخی دیگر همچنی احساسی را ندارند.
سابقه تروما، همراه با سایر عوامل فیزیکی، ژنتیکی، روانی و اجتماعی ممکن است در ایجاد PTSD نقش داشته باشد.
بسیاری از کارشناسان گمان می کنند که سطوح بالای اجتناب از مسائل در زندگی و سرزنش مداوم خود یا شرمساری برای نقش شخصی در آن رویداد، نشانه های کلیدی است که نشان می دهد فرد پس از وقوع حادثه به اختلال استرس پس از سانحه دچار می شود.
یادآوری ها و ناملایمات
تجربیات آسیب زا و دردناک می تواند مجموعه ای از تغییرات را در زندگی کودکان به وجود آورد که برای کودک چالش برانگیز و دشوار است.
این تجربیات می تواند شامل تغییرات در محل زندگی او، محل تحصیل او در مدرسه، کسانی که با کودک زندگی می کنند و برنامه های روزمره زندگی کودک باشد.
تجربیات آسیب زا و دردناک میراثی از یادآوری ها و خاطرات بد به جا می گذارند که ممکن است سال ها باقی بماند.
این یادآوری ها با جنبه هایی از تجربه های دردناک، شرایط آن و پیامدهای آن مرتبط هستند. ممکن است کودکان توسط افراد، مکان ها، موقعیت ها، سالگردها یا با احساساتی مانند ترس یا غم یادآوری شوند.
واکنش های فیزیکی همچنین می تواند به عنوان یادآوری و خاطره عمل کنند، به عنوان مثال، افزایش ضربان قلب یا احساسات فیزیکی در بدن.
شناسایی واکنش کودکان به یادآوری تروما و فقدان، ابزار مهمی برای درک این است که چگونه و چرا پریشانی رفتار و عملکرد کودکان اغلب در طول زمان در نوسان است.
برای پاسخ به پرسش تروما چیست باید خاطر نشان کرد که یادآوری تروما و خاطره غم انگیز می تواند در خانواده ها، در میان دوستان، در مدارس و در سراسر جوامع طنین انداز شود.
به گونه ای که چنین امری می تواند بر توانایی کودکان، خانواده ها و جوامع برای بهبودی تأثیر بگذارد. پرداختن به یادآوری تروما و فقدان برای افزایش سازگاری و بهبود روحیه بسیار مهم است.
مقابله با تروما
نحوه واکنش شما در زمان وقوع حادثه آسیب زا و مدت کوتاهی پس از آن، می تواند به بهبود شما کمک کند یا آن را به تاخیر بیندازد.
محقق و روان شناس، توما، می گوید: “داشتن استراتژی مقابله ای برای عبور از احساسات بد از رویدادی آسیب زا، بسیار مهم است”.
او توضیح می دهد که استراتژی خوب برای مقابله با چنین امری این است که شخصی را یافت تا در مورد احساسات خود با او صحبت کرد. استراتژی مقابله ای بد نیز روی آوردن به الکل یا مواد مخدر خواهد بود.
داشتن استراتژی مقابله ای مثبت و یادگیری مسائل مثبت از شرایط روحی شما، می تواند به بهبودی شما از رویدادی آسیب زا کمک بسیار کند.
بنابراین می توانید از دوستان، خانواده یا گروه های حمایتی، حمایت لازم را دریافت کنید.
صحبت با متخصص سلامت روان می تواند به فردی که علائم استرس پس از سانحه را دارد کمک کند تا با آن به خوبی مقابله کند.
برای هرکسی که علائم مشابه اختلال استرس پس از سانحه دارد مهم است که توسط متخصص سلامت روان که در درمان تروما آموزش دیده است، درمان شود.
یافتن درمان تروما
در حالی که امروزه اختلال استرس پس از سانحه به عنوان یکی از اختلالات روانپزشکی تشخیص داده می شود، اما در حقیقت، تفاوت های زیادی بین افراد و انواع علائمی که نسبت به این موضوع دارند، وجود دارد.
این تفاوت ها می تواند یافتن درمان مؤثر را دشوار و پیچیده کند. امروزه محققان در تلاش هستند تا بفهمد چرا مغز برخی افراد به درمان پاسخ می دهد و برخی دیگر نیز پاسخی دریافت نمی کنند.
اختلال استرس پس از سانحه بسیار رایج است. انواع حوادثی که در مغز پس از وقوع حادثه ظاهر می شود، بسیار زیاد است.
درنتیجه این اطلاعات وجود ندارد که چه تعداد بیماری زمینه ای یا مشکلات مغزی، وجود دارد که منجر به اختلال استرس پس از سانحه می شود.
امروزه محققان مدارهای مغزی را شناسایی کرده اند که نشان می دهد درمان چه زمانی کارایی لازم را دارد.
آن ها مدار مغزی جداگانه ای را یافته اند که می تواند پیش بینی کند چه کسی به درمان پاسخ قطعی می دهد.
اکنون آزمایش های بسیاری در حال انجام است که با عنوان تحریک غیرتهاجمی مغز نامیده می شود.
این روش برای افرادی است که به روش های درمانی معمول پاسخ نمی دهند. محققان امیدوار هستند که تحریک مدارهای مغزی، درمان را مؤثرتر کند.
اکثر مردم به طور طبیعی و در طول زمان از تروما بهبود می یابند. اما ممکن است این زمان گاهی طولانی تر از آنچه تصور می شود، بشود.
اگر برای مدت طولانی علائم در فرد وجود داشته باشد یا علائم آن بسیار شدید باشد، باید با پزشک متخصص یا متخصص سلامت روان در این خصوص صحبت کرد.
باید به این نکته اشاره کرد که اختلال استرس پس از سانحه به صورت کاملا واقعی در افراد به وجود می آید.
محققان در این خصوص توضیح می دهند که چنین امری به هیچ وجه نشانه ضعف در فرد نیست و مردم نباید به تنهایی و در سکوت با چنین اختلالی مبارزه کنند.
استفاده از دارو در درمان تروما
آیا می دانید داروهای لازم برای تروما چیست؟ داروهای ضد افسردگی مانند پاروکستین، سرترالین، میرتازاپین، آمی تریپتیلین یا فنلزین گاهی برای درمان اختلال استرس پس از سانحه در بزرگسالان استفاده می شود.
از بین این داروها، فقط پاروکستین و سرترالین به طور خاص برای درمان اختلال استرس پس از سانحه مجوز دارند.
اما میرتازاپین، آمی تریپتیلین و فنلزین نیز برای درمان موثر بوده و ممکن است توسط پزشک توصیه شود. لازم به ذکر است که این داروها فقط در موارد زیر استفاده می شوند:
- شما انتخاب می کنید که درمان روانشناختی متمرکز بر تروما نداشته باشید
- درمان روانشناختی مؤثر نخواهد بود زیرا تهدید مداوم ترومای بیشتر (مانند خشونت خانگی) وجود دارد.
- شما از دوره درمان روانشناختی متمرکز بر تروما، بهبودی کمی به دست آورده اید یا هیچگونه بهبود در شما ظاهر نشده است.
- شما بیماری زمینه ای مانند افسردگی شدید دارید که این بیماری به طور قابل توجهی بر توانایی شما در بهره مندی از درمان تأثیر می گذارد.
همچنین داروهایی مانند آمی تریپتیلین یا فنلزین معمولاً تحت نظارت متخصص سلامت روان استفاده می شود و استفاده آزاد از این داروها مجوز عمومی ندارد.
به طور کلی داروهای ضد افسردگی نیز می توانند برای کاهش علائم مرتبط با افسردگی و اضطراب و کمک به مشکلات خواب نیز به کار آیند و توسط پزشک متخصص تجویز شوند.
اما معمولاً برای افراد کمتر از 18 سال دارو تجویز نمی شود مگر اینکه توسط متخصص و در شرایط خاص توصیه شود.
اگر دارو برای اختلال استرس پس از سانحه مؤثر باشد، معمولاً حداقل 12 ماه مصرف آن ادامه داده می شود تا اینکه به تدریج در طول 4 هفته یا بیشتر قطع شود.
اگر دارویی در کاهش علائم شما موثر نباشد، ممکن است دوز داروی شما افزایش یابد.
قبل از تجویز دارو، پزشک باید در مورد عوارض جانبی احتمالی که ممکن است در حین مصرف آن دچار شوید، همراه با علائم احتمالی ترک در هنگام قطع دارو، اطلاعات لازم را در اختیار شما بگذارد.
به عنوان مثال، عوارض جانبی رایج پاروکستین شامل احساس بیماری، تاری دید، یبوست و اسهال است.
علائم احتمالی ترک دارو پاروکستین نیز شامل اختلالات خواب، کابوس، اضطراب و تنش بدن است. اگر مصرف دارو به آهستگی کاهش یابد، احتمال علائم ترک کمتر می شود.
نتیجه گیری
بیشتر مردم در مقطعی از زندگی خود یک رویداد آسیب زا را تجربه می کنند. برخی ممکن است علائم شوک و ناراحتی را تجربه کنند و بیشتر آن ها نیز در مدت کوتاهی بهبود می یابند.
ترومای پاسخ و واکنش به رویدادی است که فرد آن را به شدت استرس زا می داند. به عنوان مثال می توان به قرار گرفتن در منطقه جنگی، وقوع بلای طبیعی یا حادثه اشاره کرد.
برخی از مردم اثرات آسیب زا و درازمدت بیشتری مانند ایجاد اختلت پس از بروز حادثه را تجربه می کنند.
اتخاذ درمان و خودمراقبتی می تواند به افرادی که علائم تروما دارند کمک کند تا این علائم را مدیریت کرده و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند.
سوالات متداول
- تروما چیست؟
تروما پاسخ عاطفی فرد به تجربه ای ناراحت کننده است. بر اساس آمار و تحقیقات تعداد کمی از مردم می توانند زندگی را بدون مواجهه با نوعی آسیب سپری کنند.
برخلاف سختی های معمولی، رویدادهای آسیب زا معمولاً ناگهانی و غیرقابل پیش بینی هستند و تهدیدی جدی برای زندگی.
- انواع تروما چیست؟
تروما انواع مختلفی دارد که می تواند با توجه به شرایط گوناگون، هر کدام از آن ها در فرد به وجود آید. برخی از انواع آن عبارت است از:
- ترومای مزمن
- ترومای پیچیده
- ترومای ثانویه یا جانشین
- تجربه نامطلوب دوران کودکی (ACE)
- افراد چگونه به حوادث آسیب زا یا تروما واکنش نشان می دهند؟
واکنش های رایجی که به طور کلی فرد حادثه دیده دارد، عبارت است از:
- خاطرات مکرر حادثه یا به اصطلاح فلاش بک آن
- کابوس های شبانه
- ترس شدید از اینکه رویداد آسیب زا تکرار شود، به ویژه در حوالی سالگرد رویداد (یا هنگام بازگشت به صحنه رویداد اصلی)
- کناره گیری و انزوا از فعالیت های روزمره
- اجتناب مداوم از یادآوری حادثه
- تغییر در خلق و خو یا تغییر در الگوهای فکری فرد
- تحریک پذیری بالای فرد نسبت به محیط پیرامون خود
- تغییرات خلقی ناگهانی و چشمگیر
- مضطرب بودن و عصبی بودن فرد
- احساس خشم
- انکار حادثه
- افسردگی که معمولاً می تواند همراه با استرس حاد باشد
- مشکل در تمرکز و تفکر
- تغییر خواب یا احساس بی خوابی
- علائم فیزیکی استرس، مانند سردرد و حالت تهوع
- بدتر شدن وضعیت پزشکی موجود
- استفاده از دارو در درمان تروما به چه صورت است؟
داروهای ضد افسردگی مانند پاروکستین، سرترالین، میرتازاپین، آمی تریپتیلین یا فنلزین گاهی برای درمان اختلال استرس پس از سانحه در بزرگسالان استفاده می شود.
از بین این داروها، فقط پاروکستین و سرترالین به طور خاص برای درمان اختلال استرس پس از سانحه مجوز دارند.
منبع:
- https://www.helpguide.org/articles/ptsd-trauma/coping-with-emotional-and-psychological-trauma.htm
- https://integratedlistening.com/what-is-trauma/