راز موفقیت کودکان که بهتر است بدانید
یکی از مهم ترین دغدغه هایی که در بین والدین جوامع امروزی وجود دارد، تربیت کودکان و سوق دادن آن ها به سمت موفقیت است. اصلی ترین سوالی که در زمینه موفقیت کودکان وجود دارد این است که رازهای موفقیت کودکان چه هستند؟
همه ما افرادی را در زندگی خود مشاهده کرده ایم که علی رغم استعداد ذاتی آن ها، زندگی معمولی را تجربه کرده اند. به راستی چه عواملی در کنار استعداد ذاتی کودکان منجر به موفقیت آن ها در زندگی می شود؟ آیا این عوامل به خود آن ها بستگی دارد یا والدین آن ها؟
تحقیقات بسیاری در این زمینه صورت گرفته است اما نتوانسته اند به این پرسش مهم جواب بدهند. این امر سبب شد تا محققان در تحقیقات علوم اجتماعی به جای آنکه به سؤال “عوامل موفقیت کودکان چیست؟” بپردازند، به اشتباهاتی که در دوران کودکی رخ می دهد و چگونگی پیشگیری از این اشتباهات توسط والدین بپردازد.
با توجه به اینکه نمی توان منکر نقش اصلی والدین در شکل گیری شخصیت کودک شد، اما آیا والدین تنها عامل تأثیرگذار در موفقیت کودکان هستند؟ نقش خود کودک چیست؟ در این مقاله سعی شده است تا حد ممکن به این سؤال پاسخ داده شود.
تعریف موفقیت
اولین بحثی که در رابطه با موفقیت مطرح می شود این است که موفقیت یعنی چه؟ شاید این سؤال به ظاهر سؤال مسخره ای به نظر برسد اما پاسخ به این سؤال که “فردی که دارای ثروت عظیمی است ولی در علاقه و جایگاه اصلی خود فعالیت ندارد؛ فردی موفق است؟” انسان را به فکر فرو می برد.
در فلسفه دو دیدگاه در رابطه با واژه موفقیت درنظر گرفته شده است:
دیدگاه اول در رابطه با دیدگاهی است که اغلب با عنوان لذت گرایی مطرح می شود. ایده این دیدگاه توسط فیلسوف یونان باستان اپیکور معروف شد، که معتقد بود موفقیت یک انسان یعتی تجربه بزرگترین لذت ممکن در عین دوری از درد توسط فرد است. داشتن یک پنت هاوس به همراه آخرین مدل مرسدس بنز را تصور کنید. در این تعریف، هدف از موفقیت، ارضای خواسته های مادی است.
لذت گرایی یکی از دیدگاه های موفقیت است
دیدگاه دوم از کلمه یونانی eudaimonia که به عنوان شکوفایی انسان ترجمه شده استنشأت گرفته است و یک مفهوم اصلی در فلسفه ارسطو بود. هدف در این دیدگاه آن حس رشدی است که فرد با دنبال کردن یک هدف چالش برانگیز به دست می آورد. به عبارت دیگر خودشناسی فرد به خودشناسی برسد. مریم میرزاخانی، ریاضیدان ایرانی یا اصغر فرهادی، برنده دو جایزه اسکار را تصویر کنید.
تحقیقات امروزی دیدگاه دوم را مورد پذیرش قرار داده است و رفاه فرد را در این نوع موفقیت می بیند. در حالی که در دیدگاه اول، همانند پرسش مطرح شده در اول این بحث، رضایت از زندگی همیشگی نیست و حتی سبب کاهش آن می شود. این بدان معنا نیست که رویکرد خودشناسی فاقد وجوه مالی است.
بنابراین با توجه به مطالب مطرح شده، تعریف موفقیت در این مقاله، تعریف دیدگاه دوم است. حال ببینیم که رازهای موفقیت کودکان چیست؟
کشف پتانسیل هر کودک، اولین راز موفقیت
خودآگاهی و تفکر تنها عواملی است که انسان را از سایر موجودات متمایز می کند. به عبارت دیگر، شاید انسان دندان های تیز، بدن های بزرگ و چنگال های برّنده نداشته باشد، اما او با کمک از قدرت فکر و خودآگاهی بر مشکلات زندگی فائق آمده و با ارائه راهکار به مدیریت مشکلات می پردازد.
حتماً کتاب هایی در مورد مدیریت رفتار کودکان دیده اید که بیشتر به کتابچه راهنمای رام کردن حیوانات مشابه است تا انسان ها. تکنیک های مورد استفاده در این کتاب ها اغلب بر اساس اصول پاداش و تنبیه است که می تواند در آموزش حیوان خانگی شما مورد استفاده قرار گیرد. این در حالی است که ما انسان ها قدرت تفکر و تعقل را داریم. بنابراین ما به جای رام کردن کودکان، بایستی نقاط قوت هر کودک را درک کرده و پرورش دهیم. به منظور رسیدن به این امر، کودک باید به یک رشد فردی برسد.
خودآگاهی مهم ترین رکن موفقیت است
۵ اصل برای رشد فردی وجود دارد که در زیر به آن ها اشاره شده است.
هر کودک متفاوت است.
هر کودک به مانند اثر انگشت، منحصر به فرد است. جسور یا خجالتی بودن، اعتماد به نفس یا عدم وجود اعتماد به نفس در کودک تشکیل دهنده تعامل کودک با محیط بیرونی است. بنابراین شناخت کودک و کمک به او برای کشف و پتانسیل خود به ذات کودک برمی گردد، نه آنچه که شما انتظار دارید از او پیدا کنید.
کودکان مانند خاک رس نیستند که قالب گیری شوند.
هر تلاشی برای شکل دادن یک کودک بر اساس نقشه شخصی به احتمال زیاد منجر به شکست و ناامیدی در کودک می شود. فشار والدین به طور دائم به موفقیت منجر نمی شود و بلکه می تواند سلامت کودک را به طور جدی تحت تأثیر قرار دهد. در نتیجه کودکانی که تحت فشار قرار می گیرند یا در حال فرار و یا در حال امتناع از انجام هر کاری هستند.
پتانسیل منحصر به فرد را می توان کشف و پرورش داد.
آشنایی با کودک، مانند ایجاد هر رابطه ای، به وقت گذاشتن برای آن ها نیازمند است تا افراد علایق کودکان را بشناسد و درنتیجه کودک تجربیاتش را با آن ها به اشتراک بگذارد. یافتن راه هایی برای توجه به کودک، چه به عنوان والدین یا یک معلم مدرسه، هم برای درک آن ها و هم برای ایجاد روابط موفق تأثیرگذار است. کودکان در وهله اول می خواهند به عنوان افرادی منحصر به فرد شناخته شوند.
بزرگسالان به عنوان آینه ای عمل می کنند تا بهترین خود کودک را منعکس کنند.
کودکان خودشان را از واکنش های اطرافیانشان درک می کنند. کودکی که در حال رشد است نیاز به آینه ای دارد تا به منظور بازتاب اعمال خود، بتواند خود را واضح تر ببیند. درنتیجه زمانی که کودکان برای پیشرفت خود شروع به پرورش قدرت تفکر خود می کنند، قدردانی و بازخورد مثبت بزرگسالان آنها را مثبت و مطمئن نگه می دارد.
منتورینگ و الگو
منتورینگ یک رابطه حمایتی است که در آن افراد باتجربه کسی را تشویق می کنند که پتانسیل کامل خود را توسعه دهد. منتورینگ بیشتر در مورد استخراج پتانسیل هایی که هر فرد در درون خود دارد تمرکز می کند.
رشد فردی در طول زمان رخ می دهد.
سلامت عاطفی
سلامت عاطفی با شادی یکسان نیست. تفاوت این دو عبارت در مدت زمان ماندگاری آن ها است. بنابراین به منظور دستیابی به سلامت عاطفی به چیزی بیشتر از مواردی که سبب ایجاد شادی روزانه می شود نیاز داریم. کلید رسیدن به آن توانایی مدیریت احساسات است. درنتیجه می توان سلامت عاطفی را به انرژی و اشتیاق برای زندگی و انگیزه برای دنبال کردن اهداف فردی تعریف کرد. توسعه سلامت عاطفی به ندرت بدون حمایت بزرگسالان به دست می آید.
به صورت کلی کودکان به پنج مهارت برای مدیریت سلامت عاطفی خود نیازمند هستند که در زیر به آن ها اشاره شده است:
شناخت عواطف خود: توانایی نظارت لحظه به لحظه بر احساسات خود به کودکان اجازه می دهد تا تصمیم بگیرند که چه کاری انجام دهند.
مدیریت عواطف: توانایی خودتنظیمی احساسات، از قرار گرفتن کودکان در برابر شرایط عاطفی قوی که سبب عدم انجام کار مورد علاقه او می شود، جلوگیری می کند.
خودانگیزشی: به مدیریت تضاد بین آنچه که در کوتاه مدت جذاب به نظر می رسد (در عین دستیابی به اهداف بلندمدت)، خودانگیزشی گفته می شود. این مقاومت مستلزم نظم و انضباط قابل توجهی است.
شناخت عواطف در دیگران: همدلی به کودکان در تشخیص احساسات دیگران کمک می کند که کودک بتواند بین احساسات و نیازهای خود تفاوت قائل شود و آن ها را از یکدیگر جدا کند.
توسعه و حفظ روابط: هنر روابط موفق به حساسیت نسبت به نیازهای دیگران و مهارت های اجتماعی برای ایجاد رابطه و اعتماد بستگی دارد.
سلامت عاطفی به معنای سلامت عاطفی کودک و والدین است.
توسعه ارتباطات مثبت
ارتباطات مثبت از بدو تولد شروع می شود وعملاً غیرکلامی است. به عنوان مثال زبان بدن، حالت چهره، و لحن صدا، از جمله این موارد هستند. توسعه ارتباطات مثبت به کودکان مهارت هایی را یاد می دهد که با بزرگسالان روابط قوی ایجاد کند که منجر به ایجاد حس اعتماد و حمایت می شود. همچنین این ارتباطات سبب ایجاد حس امنیت در کودکان شده که منجر به افزایش اعتماد به نفس و یادگیری آن ها می شود. ۳ راه موفقیت کودکان در یادگیری به شرح زیر است:
گفتار، زبان و گوش دادن
اولین و مهم ترین مهارت در یادگیری زبان است. کودکان به کمک زبان می توانند با جهان اطراف خود ارتباط برقرار کنند. با رشد مهارت های زبانی، توانایی درک متقابل در کودک ایجاد شده و رفته رفته سبب کشف و مدیریت بیشتر نسبت به اطراف خود پیدا می کند.
شکل گیری مفهوم و مهارت های تفکر
با افزایش دانش کودک نیاز به اتصال موضوعات مختلف به یکدیگر افزایش می یابد. شکل گیری مفهوم و نحوه ارتباط اشیا با یکدیگر به موازات زبان شروع به رشد می کند. به عنوان مثال کودک پس از شناخت سگ خانواده، به تدریج با مفهوم سگ و سپس با مفهوم حیوانات دست یابد. درنتیجه در سه سال اول، کودک در حال ساخت کتابخانه دانش خود است.
تصور کنید وارد یک مغازه با وسعت و تنوع بالای کالا شده اید. در این موقعیت، نه تنها خرید بسیار طول می کشد، بلکه محیط برای شما به محیطی گیج کننده و استرس زا تبدیل خواهد شد. تبریک می گم، شما وارد دنیای یک کودک شده اید. شاید این مسئله توانسته باشد علت بی قراری کودکان در محیط های شلوغ را توجیه کند. بنابراین می توان نتیجه گرفت محیط آرام کلید موفقیت کودک است.
خلاقیت و قدرت تخیل
کودکان از طریق بازی با جهان آشنا می شوند. یک بازی هیجان انگیز، می تواند راهی بسیار موثر برای یادگیری کودک باشد. کودکان در اوایل دوره زندگی خود از طریق بازی، احساس استقلال و شایستگی را به دست می آورند زیرا در بازی هیچ حق و نادرستی وجود ندارد. درنتیجه کودک قادر به آزمایش و خلاقیت است.
کودکان به طور خود به خود درگیر بازی می شوند بدون اینکه به دنبال تشویق یا پاداش بزرگسالان باشند. به عنوان مثال، ساخت لگو باعث می شود که کودکان بدون آنکه تمرکز خود را از دست بدهند، برای تکمیل لگو مراحل مورد نیاز را برنامه ریزی کنند. بنابراین می توان بیان کرد کودکان نیاز به بازی هایی بدون ساختار دارند تا بتوانند تا حد امکان در آن مهارت های شناختی خود را بشناسد.
توسعه ارتباطات مثبت کودکان، مهارتی جذاب اما سخت.
این نکته بسیار مهم است که کودکان خردسال نمی توانند به راحتی کاری را که می خواهند برای خود انجام دهند، بنابراین یا درجا تسلیم می شوند، یا به دنبال کار کمتر چالش برانگیز می روند. درنتیجه بازی با حمایت بزرگسالان، به مانند یک داربست محیطی را فراهم می کند که کودکان برای رسیدن به موفقیت به آن نیاز دارند.
تاب آوری
چه چیزی باعث می شود برخی از افراد در مقابل چالش ها احساس ناتوانی کنند، در حالی که برخی دیگر با آن دست و پنچه نرم می کنند؟ چه عاملی باعث می شود که برخی از افراد برای مدیریت استرس خود به سمت عادات ناسالم مانند پرخوری یا نوشیدن کشیده شوند، در حالی که برخی دیگر رویکردی سالم برای مدیریت استرس دارند؟ به این تفاوت تاب آوری گفته می شود. تاب آوری چیزی نیست که با آن متولد شده باشید، بلکه چیزی است که از طریق تجربه شخصی توسعه پیدا می کند. سه عنصر کلیدی تاب آوری وجود دارد:
داشتن احساس امنیت شخصی: دانستن این موضوع توسط کودک که یک پناهگاه امن دارد و در آن در عین دوست داشتن او توسط اطرافیان، به عنوان یک فرد شناخته می شود.
خودباوری: کودک را نسبت به نقاط قوت و شایستگی های شخصی خودآگاه و واقع بین می کند
داشتن احساس معنا و هدف: تلاش کودک را به سمت رشد و موفقیت سوق می دهد.
کلام آخر
همانطور که مشخص است، مسیر بلوغ و استقلال کودکان کوتاه نیست و پیچ و خم ها در این مسیر اجتناب ناپذیر است. لذا رازهای موفقیت کودکان عملاً نوعی مهارت است که کودک در کنار والدین خود آن را یاد می گیرد. به عبارت دیگر کودک و والدین هر کدام نقش خود را در موفقیت ایفا می کنند.
موفقیت کودکان مستلزم شناخت نسبت به خود است.
دوران کودکی دوره انتظار برای شروع زندگی واقعی نیست، بلکه این دوره، دوره شکوفایی استعداد کودکان و شناخت آن ها نسبت به توانایی های خود به منظور مقابله با مشکلات آتی است. بنابراین کشف پتانسیل هر کودک، سلامت عاطفی، توسعه ارتباطات مثبت و تاب آوری چهار راز موفقیت کودکان از دوران کودکی افراد تا زمانی که به استقلال برسند، است.
موفقیت کودکان وابستگی زیادی به تعریف والدین از موفقیت و مسئولیت پذیری آن ها نسبت به فرزندانشان نشأت می گیرد. در خصوص والدین می توان گفت، عاملی که والدین را از یکدیگر متمایز می کند تفکر استراتژیک در مورد چگونگی دستیابی به موفقیت برای فرزندشان است. عده ای در راستای علایق کودک خود عمل می کنند و عده ای صلاح خویش را برای آنکه کودک به آن چیزی شود که باید باشد، درنظر می گیرند. بنابراین والدین سعی کنند در راستای علایق کودک خود حرکت کنند.
منابع
- The Formula: Unlocking the Secrets to Raising Highly Successful Children
- https://de1lib.org/book/3685166/0b5c4f
- What Children Need to Be Happy, Confident and Successful: Step by Step Positive Psychology to Help Children Flourish
- https://de1lib.org/book/3314921/b40a9d
