همه انسان ها در طول زندگی به انگیزه و الهام احتیاج دارند؛ این نیاز در موقعیت های حساس زندگی به صورت دوچندان احساس می شود. به احتمال زیاد در یک تا دو سال گذشته، این نیاز انسان بسیار محسوس بوده است و شاید اشخاص بیشتر با آن دست و پنجه نرم کرده اند. هنگامی که صحبت از یک تا دو سال گذشته به میان می آید، ذهن همه افراد به سمت همه گیری ویروس کرونا خواهد رفت. در این دوران اکثر افراد با افزایش وزن مواجه شده اند؛ این افراد به انگیزه ای برای کاهش وزن نیاز داشتند. اکثر افراد با ناامیدی از دیدار دوستان روبرو شده اند؛ این افراد متمایل به داشتن انگیزه ای جهت تماس و دیدار مجدد با دوستان و همکاران بودند. موارد مشابه زیادی در دوران همه گیری رخ داده است که همگی نیاز به انگیزه دارند. انگیزه تشویقی راهی است که از طریق آن جرقه و تلنگری در افراد به وجود می آید و سبب انگیزه برای پیش رفتن به سوی موارد دلخواه می شوند. این مقاله راجع به این موضوع و کارکرد آن تنظیم شده است.
شناخت سبک انگیزه
انجام و پیشرفت در هر جنبه ای از زندگی به طور معمول نیاز به انگیزه دارد. تلاش افراد گاهی اوقات برای پیدا کردن انگیزه مناسب است. ممکن است فرد به یک باره از انگیزه فراوان بهره مند شود اما انگیزه این چنینی به سرعت به اتمام خواهد رسید و فرد را در نیمه راه تنها خواهد گذاشت.
افرادی که در حال ایجاد انگیزه برای خود و یا اطرافیانشان هستند باید بدانند که نباید تنها بر انگیزه متمرکز شوند. بله باید بر سبک انگیزه نیز توجه کنند تا از این طریق به تشخیص و تعیین برترین راه برخورداری از انگیزه بپردازند. اگر شخصی بتواند سبک انگیزه خود را شناسایی کند می تواند به صورت دائمی از انگیزه بهره مند شود.
علت اهمیت سبک های انگیزه
چرا سبک های انگیزه اهمیت دارند؟ در ادامه توضیحاتی در این رابطه ارائه خواهد شد:
۱) تغییر رفتار : انگیزه ای که در وجود شما نقش می بندد و از آن برای رسیدن به هدف می کنید این قابلیت را دارد که ذهنیت و تصورات شما را دچار تحول و تغییر کند. در واقع سبک انگیزه امکان تغییر رفتار افراد را دارد. به این معنی که ممکن است یه سبک انگیزه در طولانی مدت در وجود شما، احساس ناامیدی و دلسردی کند و در عین حال یک سبک انگیزه دیگر، شما را سرشار از احساسات مثبت و سازنده کند و شما را در پیشرفت و پیشروی، راهنمایی و همراهی کند.
۲) احساس رضایت بیشتر: با شناختن سبک انگیزه می توان مطابقت آنها را با اهداف مورد نظر بررسی و ارزیابی کرد. به عبارت بهتر، شناسایی سبک انگیزه فرد را به معین کردن اهدافی که بیشتر برای او مهم است مجبور می کند. این موضوع در نهایت رضایت و خرسندی شما را به ارمغان خواهد آورد.
۳) افزایش علاقه: شناخت سبک انگیزه مناسب می تواند سبب شود که اگر علاقه ای در زمینه ای ندارید، آن را کنار بگذارید و زمان و انرژی خود را برای آن صرف نخواهید کرد. در واقع برخورداری از انگیزه مناسب به کمک شناخت سبک انگیزه موجب می شود که در آن زمینه، علاقه پیدا کنید و روی آن متمرکز شوید.
۴) ایجاد ویژگی های مفید: یافتن سبک انگیزه کمک می کند که عادت ها و ویژگی هایی را در شما به وجود آورید که برای شما فایده و مزیت داشته باشد. اهداف مورد نظر افراد در زندگی آنها عادت ایجاد می کند و زمانی که این عادت ها با انگیزه همراه باشد می تواند به گسترش و ارتقای عادت ها کمک کند. این ویژگی ها در مورد هدف و موقعیت مورد نظر کمک کننده شما خواهد بود، اما در سایر موارد هم قابل استفاده است. آگاهی از سبک های انگیزه در وجود افراد سبب می شود که خود را بهتر و بیشتر بشناسند و احساس خودآگاهی کنند. از طریق شناسایی سبک انگیزه، افراد از توانمندی شناختن مشکلات و مسائل برخوردار می شوند و انگیزه ای که برای برطرف کردن آنها وجود دارد را پیدا می کنند. در نهایت با ادامه این روند افراد احساس بهتری خواهند داشت و موفقیت بیشتری به سوی آنها خواهد آمد.
انواع سبک انگیزه و انگیزه تشویقی
آیا شما از سبک انگیزه خود شناخت دارید؟
شاید تعداد زیادی از سبک های انگیزه برای شما مناسب باشند و فایده داشته باشد. اگر چند سبک انگیزه را در اختیار داشته باشید و دسترسی به آنها برای شما آسان باشد، می توان چند انگیزه گوناگون را در راستای تقویت و بهبود عادت ها مورد استفاده قرار داد. برای شناسایی سبک انگیزه می توان یک ارزیابی غیر پیچیده و بدون هزینه انجام داد تا سبک انگیزه هر فردی را تشخیص داد. در جستجوی این موضوع باشید که سبک انگیزه شما چیست؟ زمانی که بتوانید درک کنید که چه چیزی در وجود شما ایجاد انگیزه و هیجان می کند از توانایی بیشتری برای کنترل کردن جنبه های زندگی خود برخوردار خواهید شد. علاوه بر آن قادر خواهید بود در وجود خود نیز تغییر و تحول به وجود آورید و در این مسیر پیش بروید. از چیزهایی که در شما احساس رضایت به وجود می آورد، به آنها علاقه مند هستید بیشتر آگاهی و درک پیدا خواهید کرد و احساس رضایت شما عمیق تر خواهد شد. در نهایت هم انگیزه ها و هیجان ها، ویژگی ها و عادت های مثبتی به وجود می آورند که سبب توسعه و رشد فردی شما خواهد شد. سبک های انگیزه دو نوع اصلی دارند که شامل انگیزه های درونی و بیرونی می شوند. یکی از انگیزه ها که در دسته انگیزه های بیرونی قرار می گیرد، انگیزه تشویقی است و در ادامه به بررسی آن پرداخته می شود.
انگیزه تشویقی چیست؟
یکی از زمینه های مورد مطالعه در علم روان شناسی، انگیزه تشویقی است. تمرکز این موضوع بر انگیزش انسان است. به طور مثال چه چیزی سبب رها کردن خواب و رفتن به سوی ورزش می شود؟ چه موردی افراد را به سوی تزریق واکسن کووید می کند؟ موارد مشابه دیگری هم وجود دارد که همگی به یک عامل محرک نیاز دارند. این عامل موجب پیشروی به سوی یک تفکر و یا عمل می شود. انگیزه های تشویقی به این وابسته هستند اهداف چگونه بر رفتار اثر خواهد گذاشت. اگر انگیزه لازم برای فرد مهم باشد، اثرگذار خواهد بود و نتیجه لازم را ایجاد خواهد کرد.
انگیزه تشویقی و علم روان شناسی
تصور کنید که قصد رفتن به یک میهمانی مهم دارید و دوست ندارید با اضافه وزن و چاقی در آن ظاهر شوید؛ بلکه تمایل دارید در این میهمانی لباسی شایسته و ظاهری متناسب داشته باشید. همین موضوع می تواند به انگیزه ای در وجود شما برای کاهش وزن به میزان معینی تبدیل شود. اما بعد از این میهمانی چه اتفاقی خواهد افتاد؟ آیا شما دوباره دوست دارید به کاهش وزن و یا حداقل حفظ وزن فعلی بپردازید؟ پس شرکت در میهمانی، انگیزه ای برای شما بوده است تا شما را تشویق به کاهش وزن کند.
ریشه های انگیزه تشویقی به چه زمانی باز می گردد؟
برای آگاهی از ریشه های این موضوع باید به دوران کودکی بازگشت و جستجویی در آن انجام داد. اکثر افراد خاطرات مشابه و شاید یکسانی در این رابطه دارند. به صورت مثال به همه کودکان گفته شده بود که اگر تغذیه خوبی را داشته باشند و هر آنچه که والدین به آنها توصیه می کنند را بخورند، تشویق خواهند شد. این تشویق ها می توانست شامل سفر کوتاه در تعطیلات آخر هفته، رفتن به یک شهر بازی و پارک، استفاده از یک بازی کامپیوتری، گردش در باغ وحش و موارد مشابه شود. در واقع انگیزه ای که این موارد در وجود کودک ایجاد می کرد همان محرکی بود که جهت تحت تاثیر قرار دادن نحوه رفتار کودک لازم و ضروری به نظر می رسید.
برای کودکان در حال رشد همچنان انگیزه تشویقی اهمیت ویژه ای دارد و در انتخاب ها نقشی تعیین کننده دارد. به صورت مثال شاید بسیاری افراد تمایلی به درس خواندن، دریافت نمره های عالی، گذراندن مقاطع تحصیلی دانشگاهی و در نهایت فارغ التحصیلی نداشته باشند، اما در عین حال مشاهده می شود که تعداد بسیاری از افراد همین روند را طی می کنند. دلیلش این موضوع این است بسیاری از افراد از انجام این فرآیند به عنوان وسیله ای برای دست یابی اهدافی مانند شغل مناسب، عنوان شغلی مد نظر و پاداش های مالی استفاده می کنند؛ در واقع این انگیزه ها فرد را تشویق می کند که تحصیل را به نحوی شایسته ادامه بدهد.
یکی از زمینه هایی که انگیزه تشویقی در آن بسیار موثر است، کاهش وزن است که ثابت شده انگیزه ها می توانند فرد را وادار به پیشروی در مسیر کاهش وزن کنند.
انگیزه تشویقی و پاداش و تنبیه
مثال های انگیزه تشویقی
به عنوان مثال، می توان برای کاهش وزن، انگیزه تشویقی ایجاد کرد؛ به این ترتیب که اگر متقاضیان کاهش وزن متعهد به سبک تغذیه پیشنهادی پزشک خود بودند، پاداش کوچکی برای آنها در نظر گرفته شود. در غیر این صورت و سهل انگاری، تنبیهی به آنها تعلق خواهد گرفت. افراد کدام یکی را انتخاب خواهند کرد، شاید برای دریافت جایزه هم باشد موارد تغذیه ای رعایت کنند. پاداش و یا جایزه می تواند سفری یک روزه و تنبیه می تواند تعداد معینی رفت و آمد در پله های یک ساختمان باشد.
چگونگی انتخاب باید بر هدف اثر بگذارد و انگیزه باید به اندازه ای جذابیت داشته باشد که فرد را راغب به دست یابی به هدف کند. در واقع انگیزه باید اثرگذاری کافی و لازم را بر کارهایی که سبب رسیدن به هدف می شود، داشته باشد. اینکه افراد از چه پاداشی و به چه میزان انگیزه می گیرند بستگی به خود آنها دارد؛ زیرا علایق و تفاوت های فردی زمینه ساز این موضوع می شود.
مثال دیگری که می توان در این زمینه بیان کرد، این است که هم اکنون ارگان ها و شرکت های دولتی برای دریافت واکسن کووید به افراد، امتیاز و امکانات می دهند. این امتیازها می توانند شامل بلیط قرعه کشی، جایزه نقدی، بلیط کنسرت، تخفیف غذا در رستوران و موارد مشابه شوند. لیست پیشنهاداتی که دارای امکانات و امتیازها برای دریافت کنندگان واکسن است از خلاقیت و حجم بالایی برخوردار است. در واقع این لیست شامل انگیزه های مختلف مالی، اجتماعی و غیره است که افراد را تشویق به دریافت واکسن می کند و برای افزایش سرعت واکسیناسیون در اختیار افراد جامعه قرار می گیرد.
تفاوت انگیزه تشویقی با سایر محرک ها در چیست؟
انگیزه تشویقی نوعی نیروی محرک است که به عوامل خارجی اتکا دارد. اما پاداش ها ابزارهایی هستند که بر رفتارها اثر می گذارند و قدرت زیادی دارند. محرک های دیگر هم وجود دارند که ممکن است با شخصیت های متفاوت افراد، هماهنگ باشند و با اهداف آنها مطابقت داشته باشد.
انگیزه تشویقی و موفق شدن
انگیزه ترس
انگیزه ترس درست بر عکس انگیزه تشویقی عمل می کند؛ به این صورت احتمال وقوع عواقب منفی و یا مجازات عمل مانع از فکر کردن به پاداش در نظر گرفته شده برای آن بشود. در واقع فرد از ترس وحشتناک بودن تنبیه، وارد عمل نمی شوند.
در این زمینه می توان مثالی را مطرح کرد که ترس در آن نقش محرک و اساسی دارد؛ جهان به تدریج از این بیماری همه گیر در حال خارج شدن است، این در حالی است که بسیاری از اشخاص که از شغل خود تنفر دارند تمایل ندارند به محل کار خود بازگردند زیرا ترس از بی پولی و فقر تنها دلیلی است که آنها را مشغول به فعالیت نگه داشته است. تعدادی از افراد هم وجود دارند که از این فرصت استفاده کرده اند و دریافته اند که علاقه ای به شغل خود ندارند؛ بنابراین با رها کردن شغل فعلی و استعفا عدم تمایل خود را نشان می دهند و دیگر به شرایط قبل باز نمی گردند.
انگیزه اجتماعی
در ذات انسان تمایل به حضور در اجتماع و در واقع اجتماعی بودن وجود دارد. همین موضوع که انسان دوست دارد به یک گروه یا دسته در جامعه تعلق داشته باشد، می تواند انگیزه ای قوی برای موارد مثبت باشد. این انگیزه اجتماعی به عنوان جرقه ای استفاده می شود که فرد را به سوی گروه ها و افراد مختلف جذب می کند.
با ظهور اینترنت گسترده در جهان و به وجود آمدن شبکه های اجتماعی، انگیزه های مثبت و منفی زیادی ایجاد کرده است. همین رسانه های اجتماعی سبب عضویت افراد مختلف در گروه بچه های مدرسه، دانشگاه و محل کار شده است. در واقع این شبکه ها سبب ارتقای مشارکت افراد در زمینه های گوناگون شده است و تحولی در این عرصه به وجود آورده است. شاید این پدیده ها بتوانند مواردی را که در زندگی پیش آمده و فرد با عدم انتخاب شدن مواجه شده است را جبران کند.
انگیزه تشویقی و سایر محرک ها
سخن آخر
شما در جنبه ای از شغل خود موفق شده اید و سفری به عنوان پاداش آن در نظر گرفته شده است. پس از پایان سفر و لذت بردن از آن، چه اتفاقی می افتد؟ دوباره برای آن موفقیت و یا برای دست یابی به سطح شغلی بالاتر کاری انجام می دهید. سفر تبدیل به انگیزه ای شده بود تا شما را تشویق به تلاش در حیطه شغلی بکند.
اینکه فرد در زندگی احساس عدم انگیزه کند تا حدودی طبیعی است؛ به خصوص در شرایط مشابه شرایط به وجود آمده ناشی از همه گیری که بسیار چالش برانگیز است، این کمبود بیشتر احساس می شود. در این مقاله تعدادی انگیزه تشویقی برای ایجاد جرقه در وجود افراد ارائه شده است. انگیزه های تشویقی در داخل و خارج وجود فرد باید با یکدیگر، هم راستا باشند تا نتیجه ماندگار و موثری داشته باشند. روانپزشکی این موضوع را بیان کرده است که کسانی که دلیلی برای زندگی دارند توانایی یافتن روش برای هر چیزی را دارند و با اثرپذیری از انگیزه های خارجی موجود و مطابقت آن با دلیل خود برای زندگی می توانند به نتایج بلند مدت و موفقیت آمیز برسند. پس انگیزه تشویقی در هر مسیر و موقعیتی که باشید می تواند رفتارهای شما را جهت دار کند و نوید موفق شدن را به شما بدهد. اساس کار انگیزه های تشویقی این است که پاداش در نظر گرفته شده برای تحقق هدف نهایی برای فرد مهم باشد. زیرا همه مشوق ها در افراد مختلف، انگیزه برابری به وجود نمی آورند. اهمیت یک انگیزه متغیر است و با گذشت زمان و تغییر موقعیت ، دچار تحول خواهد شد.
منابع :
https://www.lifehack.org/909490/incentive-motivation
https://www.lifehack.org/903909/motivation-styles
